با افزایش سن، تغییرات فیزیولوژیکی در بدن مردان میتواند زمینهساز بروز برخی بیماریهای مزمن و جدی شود. یکی از مهمترین این بیماریها سرطان است که شیوع آن در مردان بالای 40 سال بهطور قابل توجهی افزایش مییابد. مطالعات نشان دادهاند که مردان در این بازهی سنی بیشتر در معرض ابتلا به سرطانهایی نظیر پروستات، روده بزرگ (کولورکتال)، ریه، کبد و مثانه قرار دارند. متأسفانه بسیاری از این سرطانها در مراحل ابتدایی بدون علامت هستند و همین موضوع روند تشخیص زودهنگام را با چالش مواجه میکند.
بر اساس گزارش American Cancer Society، رایجترین سرطان در میان مردان آمریکایی (بهجز سرطان پوست)، سرطان پروستات است. این بیماری دومین عامل مرگ ناشی از سرطان در مردان محسوب میشود و به گفته این سازمان، حدود 1 نفر از هر 8 مرد در طول زندگیاش به این نوع سرطان مبتلا میشود. همچنین سرطان ریه، سرطان روده بزرگ و ملانوما (سرطان پوست) نیز در رتبههای بعدی از نظر شیوع در مردان قرار دارند.
چرا احتمال ابتلا به سرطان در مردان بالای 40 سال افزایش مییابد؟
با ورود به دههی چهارم زندگی، بدن دستخوش تغییراتی میشود که بسیاری از آنها زمینهساز ابتلا به بیماریهای مزمن و پیچیده مانند سرطان هستند. در این بخش، به مهمترین دلایلی که خطر ابتلا به سرطان را در مردان بالای 40 سال افزایش میدهد، اشاره میکنیم.
1. تغییرات سلولی و ژنتیکی با افزایش سن
در طول زمان، سلولهای بدن بهصورت طبیعی دچار تغییرات ژنتیکی میشوند. تجمع این تغییرات، احتمال جهشهای سرطانی را افزایش میدهد، بهویژه در اندامهایی مانند پروستات، روده و ریه که فعالیت متابولیکی بالایی دارند.
2. کاهش عملکرد سیستم ایمنی
با بالا رفتن سن، توانایی سیستم ایمنی بدن در شناسایی و نابود کردن سلولهای غیرطبیعی کاهش پیدا میکند. این افت عملکرد، فرصت بیشتری برای رشد و گسترش سلولهای سرطانی فراهم میکند.
3. قرار گرفتن طولانیمدت در معرض عوامل خطر
عواملی مثل مصرف سیگار، تغذیه ناسالم، کمتحرکی، مصرف الکل، آلودگی هوا یا مواجهه با مواد شیمیایی سرطانزا، هرچه طولانیتر ادامه پیدا کنند، اثر تجمعی بیشتری بر سلامت دارند و احتمال بروز سرطان را افزایش میدهند.
4. تغییرات هورمونی در میانسالی
سطح برخی هورمونها در مردان، بهویژه تستوسترون، با افزایش سن دچار نوسان میشود. این تغییرات میتوانند در بروز برخی سرطانها مانند سرطان پروستات نقش داشته باشند.
5. کاهش توجه به غربالگری و معاینات دورهای
متأسفانه بسیاری از مردان پس از 40 سالگی کمتر به چکاپهای دورهای یا انجام آزمایشهای پیشگیرانه اهمیت میدهند. این بیتوجهی میتواند منجر به تأخیر در تشخیص زودهنگام بیماریهای خطرناک شود.
سرطان پروستات
یکی از شایعترین سرطانها در مردان میانسال و سالمند
سرطان پروستات شایعترین نوع سرطان در مردان پس از 40 سالگی، بهویژه در سنین بالاتر از 50 سال است. پروستات غدهای کوچک و گردوشکل است که در دستگاه تناسلی مردانه قرار دارد و وظیفهی ترشح بخشی از مایع منی را بر عهده دارد.
علائم سرطان پروستات
در مراحل ابتدایی معمولاً بدون علامت است، اما در صورت پیشرفت بیماری، علائم زیر ممکن است ظاهر شوند:
-
تکرر ادرار، بهویژه در شب
-
دشواری در شروع یا قطع جریان ادرار
-
احساس تخلیه ناقص مثانه
-
وجود خون در ادرار یا منی
-
درد در ناحیهی لگن، پشت یا رانها (در مراحل پیشرفته)
در این مقاله کامل در مورد علائم سرطان پروستات توضیح دادیم: سرطان پروستات، نشانه ها و راههای تشخیص و درمان آن
عوامل خطر سرطان پروستات
-
سن بالای 50 سال
-
سابقه خانوادگی (پدر یا برادر مبتلا)
-
نژاد (در برخی نژادها شایعتر است)
-
رژیم غذایی پرچرب و کمفیبر
-
سطح بالای هورمون تستوسترون
روشهای تشخیص سرطان پروستات
برای تشخیص زودهنگام این سرطان، انجام غربالگریهای زیر توصیه میشود:
-
آزمایش PSA (آنتیژن اختصاصی پروستات): افزایش این شاخص میتواند نشانهای از سرطان باشد.
-
معاینهی دیجیتال رکتال (DRE): بررسی فیزیکی پروستات از طریق مقعد.
-
در صورت مشکوک بودن: تصویربرداری MRI و نمونهبرداری (بیوپسی)
شاید این مقاله برای شما مفید باشد: راه های تشخیص سرطان پروستات
آیا سرطان پروستات قابل پیشگیری است؟
گرچه نمیتوان بهطور کامل از ابتلا جلوگیری کرد، اما با رعایت این موارد میتوان ریسک آن را کاهش داد:
-
تغذیه سالم و کمچرب
-
فعالیت بدنی منظم
-
حفظ وزن مناسب
-
پرهیز از مصرف دخانیات
-
انجام غربالگری منظم بعد از 45 یا 50 سالگی
سرطان روده بزرگ (کولورکتال)
قاتل خاموش با علائم دیرهنگام
سرطان روده بزرگ، که گاهی با عنوان سرطان کولورکتال شناخته میشود، دومین سرطان شایع در میان مردان میانسال است. این بیماری از روده بزرگ یا راستروده (رکتوم) شروع میشود و در بسیاری از موارد، بدون علامت مشخصی تا مراحل پیشرفته پیش میرود. به همین دلیل، اغلب از آن بهعنوان "قاتل خاموش" یاد میشود.
علائم سرطان روده بزرگ
علائم ممکن است خفیف یا متناوب باشند و با بیماریهای گوارشی اشتباه گرفته شوند:
-
تغییر در عادات دفع (یبوست یا اسهال مداوم)
-
خون در مدفوع (قرمز روشن یا تیره)
-
کاهش وزن بدون دلیل
-
درد یا ناراحتی شکمی مکرر
-
احساس تخلیه ناقص روده
-
ضعف و خستگی شدید
در این مقاله به طور کامل به بررسی علائم سرطان روده بزرگ پرداختیم: علائم سرطان روده بزرگ
عوامل خطر سرطان کولورکتال
-
سن بالای 50 سال
-
سابقه خانوادگی سرطان روده بزرگ یا پولیپ
-
رژیم غذایی پرچرب و کمفیبر
-
کمتحرکی و چاقی
-
مصرف زیاد گوشت قرمز یا فرآوریشده
-
استعمال دخانیات و نوشیدنیهای الکلی
-
ابتلا به بیماریهای التهابی روده مانند کولیت اولسروز
روشهای تشخیص
برای شناسایی زودهنگام این بیماری، غربالگری منظم بسیار مؤثر است:
-
کولونوسکوپی: روش طلایی تشخیص و برداشتن پولیپهای مشکوک
-
آزمایش خون مخفی در مدفوع (FOBT): بررسی وجود خون غیرقابل مشاهده
-
سیتیکولونوگرافی یا سیگموئیدوسکوپی در برخی موارد
شاید این مطلب برای اطلاعات بیشتر در مورد این سرطان برایتان مفید باشد: 5 راه طلایی برای تشخیص سرطان روده
راهکارهای پیشگیری
-
مصرف بیشتر فیبر، سبزیجات و میوهها
-
کاهش مصرف گوشت قرمز و مواد غذایی فرآوریشده
-
ورزش منظم
-
پرهیز از مصرف دخانیات و الکل
-
انجام کولونوسکوپی غربالگری از سن 45 سالگی به بالا، بهویژه در صورت داشتن سابقه خانوادگی
سرطان ریه
مرگبارترین سرطان مردان؛ اغلب بدون علائم در مراحل اولیه
سرطان ریه یکی از کشندهترین انواع سرطان در مردان محسوب میشود که معمولاً در مراحل ابتدایی بدون علامت است و همین موضوع، تشخیص آن را دشوار میکند. این بیماری زمانی ایجاد میشود که سلولهای ریه بهصورت غیرقابل کنترل شروع به رشد میکنند و میتوانند به بافتهای دیگر بدن نیز گسترش یابند.
علائم سرطان ریه
بیشتر علائم زمانی ظاهر میشوند که بیماری به مراحل پیشرفته رسیده باشد:
-
سرفهی مداوم یا سرفهی خونی
-
تنگی نفس یا خسخس سینه
-
درد در قفسهی سینه که با تنفس یا سرفه بدتر میشود
-
کاهش وزن ناگهانی و بدون علت
-
احساس ضعف یا خستگی مفرط
-
عفونتهای مکرر ریوی (مثل ذاتالریه یا برونشیت)
در این مقاله به طور کامل در مورد علائم سرطان ریه توضح دادیم: علائم سرطان ریه را بشناسیم
عوامل خطر سرطان ریه
-
مصرف سیگار: مهمترین عامل خطر
-
قرار گرفتن در معرض دود دست دوم
-
تماس شغلی با مواد شیمیایی (آزبست، رادون و…)
-
آلودگی هوا
-
سابقه خانوادگی سرطان ریه
-
بیماریهای مزمن ریوی
روشهای تشخیص
برای شناسایی زودهنگام سرطان ریه، بهویژه در افراد پرخطر:
-
تصویربرداری با سیتیاسکن (Low-Dose CT Scan) برای غربالگری افراد بالای 50 سال با سابقهی سیگار
-
عکس قفسهی سینه (X-ray) در مراحل اولیه کمکی محدود دارد
-
برونکوسکوپی و نمونهبرداری در صورت وجود توده مشکوک
پیشگیری از سرطان ریه
-
ترک سیگار (حتی بعد از سالها مصرف، ترک همچنان مفید است)
-
اجتناب از قرار گرفتن در معرض دود سیگار دیگران
-
استفاده از وسایل حفاظتی در محیطهای کاری پرخطر
-
تغذیهی سالم و سرشار از آنتیاکسیدانها
-
معاینه و غربالگری منظم در افراد پرریسک
سرطان کبد
تهدید خاموش در مردان با سابقه بیماریهای مزمن کبدی
سرطان کبد، بهویژه نوعی به نام کارسینوم سلولهای کبدی (HCC)، بیشتر در افرادی دیده میشود که دچار بیماریهای زمینهای کبد مانند هپاتیت مزمن یا سیروز هستند. این نوع سرطان در مردان شایعتر از زنان است و در کشورهایی با شیوع بالای هپاتیت B و C، آمار ابتلا بهمراتب بالاتر است.
علائم سرطان کبد
سرطان کبد نیز مانند بسیاری از سرطانها در مراحل اولیه ممکن است بدون علامت باشد. با پیشرفت بیماری ممکن است علائم زیر بروز کند:
-
درد یا سنگینی در ناحیهی سمت راست بالای شکم
-
کاهش وزن بیدلیل
-
زردی پوست و چشمها (یرقان)
-
بیاشتهایی و احساس سیری زودهنگام
-
تورم شکم (بهویژه در اثر تجمع مایعات)
-
احساس ضعف عمومی
با علائم سرطان کبد به طور کامل آشنا شوید.
عوامل خطر سرطان کبد
-
هپاتیت B و C مزمن
-
سیروز کبدی (ناشی از الکل، بیماریهای خودایمنی، چربی کبد غیرالکلی و…)
-
مصرف الکل بهصورت مزمن
-
قرار گرفتن در معرض سموم قارچی (آفلاتوکسینها)
-
دیابت نوع 2 و چاقی
-
سابقه خانوادگی سرطان کبد
روشهای تشخیص
-
آزمایش خون (AFP) برای بررسی مارکرهای تومور
-
سونوگرافی و سیتیاسکن کبد جهت بررسی وجود توده
-
MRI با کنتراست برای ارزیابی دقیقتر
-
بیوپسی کبدی در موارد خاص
راهکارهای پیشگیری
-
واکسیناسیون علیه هپاتیت B
-
شناسایی و درمان بهموقع هپاتیت C
-
پرهیز از مصرف الکل
-
کنترل چربی کبد و وزن بدن
-
بررسی منظم عملکرد کبد در افراد پرخطر
سرطان مثانه
سرطانی با علائم ادراری که نباید نادیده گرفته شود
سرطان مثانه یکی از سرطانهای دستگاه ادراری است که در مردان، بهویژه پس از 40 سالگی، شیوع بیشتری نسبت به زنان دارد. این نوع سرطان اغلب از لایهی داخلی مثانه (سلولهای ترانزیشنال) آغاز میشود و در صورت عدم تشخیص بهموقع، میتواند به لایههای عمقیتر گسترش یابد.
علائم سرطان مثانه
شایعترین علامت سرطان مثانه، وجود خون در ادرار است که ممکن است بدون درد باشد. سایر علائم شامل:
-
ادرار خونی (به رنگ صورتی، قرمز روشن یا قهوهای تیره)
-
تکرر ادرار یا نیاز فوری به ادرار کردن
-
احساس درد یا سوزش هنگام دفع ادرار
-
درد در ناحیهی لگن یا پایین کمر (در مراحل پیشرفته)
عوامل خطر سرطان مثانه
-
مصرف سیگار (عامل اصلی در بسیاری از موارد)
-
تماس شغلی با مواد شیمیایی صنعتی (مانند رنگها، لاستیک و فلزات)
-
سن بالای 40 سال
-
عفونتهای مکرر یا مزمن مثانه
-
مصرف داروهای خاص یا شیمیدرمانی قبلی
-
سابقه خانوادگی سرطان مثانه
روشهای تشخیص سرطان مثانه
-
آزمایش ادرار: بررسی وجود خون یا سلولهای غیرطبیعی
-
سیستوسکوپی: مشاهدهی داخل مثانه با لولهی باریک دارای دوربین
-
نمونهبرداری (بیوپسی): برای تأیید نوع و مرحلهی سرطان
-
تصویربرداری CT یا MRI: جهت بررسی گسترش توده
شاید این مطلب برای درک بشتر این موضوع برای شما مفید باشد: روش های تشخیص سرطان مثانه
راهکارهای پیشگیری و کنترل
-
ترک کامل سیگار
-
استفاده از تجهیزات محافظ در محیطهای شغلی پرخطر
-
مصرف آب کافی برای شستوشوی مجاری ادراری
-
مراجعه به پزشک در صورت مشاهدهی خون در ادرار، حتی بدون درد
-
پیگیری منظم در افراد با سابقه خانوادگی یا عوامل پرخطر
سرطان پوست (ملانوم)
سرطانی که از سطح پوست شروع میشود اما میتواند بسیار خطرناک باشد
ملانوم تهاجمیترین نوع سرطان پوست است که اگرچه در مقایسه با سایر سرطانها شیوع کمتری دارد، اما به دلیل قابلیت بالای متاستاز و گسترش سریع، بسیار جدی تلقی میشود. این نوع سرطان از سلولهای تولیدکننده رنگدانه پوست (ملانوسیتها) شروع میشود و اغلب در نواحی در معرض آفتاب بروز میکند.
علائم سرطان پوست (ملانوم)
نشانههای اولیه ملانوم معمولاً روی پوست ظاهر میشوند و شامل تغییرات مشکوک در خالها یا لکهها هستند:
-
خالی که شکل یا رنگش تغییر کرده
-
لکهی جدید روی پوست با ظاهر نامتقارن یا حاشیههای نامنظم
-
وجود خالی با چند رنگ (قهوهای، مشکی، آبی یا قرمز)
-
خالی با قطر بیش از 6 میلیمتر
-
خارش، خونریزی یا زخم شدن یک خال
در این مطلب به طور کامل در مورد سرطان پوست توضیح دادیم: سرطان پوست، از علائم و نشانه ها تا راههای تشخیص و درمان
قانون ABCDE برای بررسی تغییرات خالها میتواند کمککننده باشد:
-
A (Asymmetry): عدم تقارن
-
B (Border): حاشیههای نامنظم
-
C (Color): تنوع رنگ
-
D (Diameter): قطر بیش از 6 میلیمتر
-
E (Evolving): تغییرات در اندازه، رنگ یا شکل
عوامل خطر ملانوم
-
قرار گرفتن طولانیمدت در معرض نور خورشید (بهویژه آفتابسوختگی شدید در کودکی)
-
پوست روشن و ککمکی
-
سابقه خانوادگی سرطان پوست
-
استفاده از دستگاه سولاریوم
-
وجود خالهای زیاد یا غیرعادی
-
سیستم ایمنی ضعیف
روشهای تشخیص
-
معاینهی دقیق پوست توسط پزشک یا متخصص پوست
-
درماتوسکوپی: بررسی دقیق خالها با دستگاه بزرگنمایی
-
بیوپسی پوست: برای بررسی بافت زیر میکروسکوپ و تشخیص نهایی
-
اسکنهای تصویربرداری (MRI یا PET): در موارد پیشرفته برای بررسی گسترش بیماری
بدون دیدگاه