تشخیص زود هنگام سرطان می تواند احتمال موفقیت درمان را به میزان قابل توجهی افزایش دهد و آزمایش های تصویربرداری می توانند تأثیری قابل توجه در تشخیص سرطان داشته باشند.. درمان های اولیه سرطان در مقایسه با درمان های پیشرفته، ساده تر و ارزان تر هستند. تشخیص زود هنگام به پزشکان کمک می کند تا ناهنجاری های بافت های مستعد سرطان را که ممکن است تبدیل به سرطان های بدخیم شوند، تشخیص دهند و با بکارگیری راههای درمان سرطان، از گسترش آن پیشگیری نمایند. به این ترتیب، شما را از فشارهای مالی و جسمی بالقوه درمان های پیشرفته سرطان می رهانند. با این وجود، افراد زیادی هستند که در مراحل آخر موفق به تشخیص سرطان می شوند و شانس درمان موفقیت آمیز و طول عمر بیشتر را از دست می دهند. پیش از این در مطلبی با موضوع تأثیر تست های آزمایشگاهی مانند خون و ادرار بر تشخیص سرطان، در این رابطه صحبت کردیم. علاوه بر آزمایش های خون و ادرار، آزمایش های تصویربرداری برای تشخیص سرطان نیز ابزاری مفید برای تشخیص بدخیمی در مراحل اولیه و بالابردن احتمال موفقیت درمان می باشد.

آزمایش های تصویربرداری چه هستند و چگونه به تشخیص سرطان کمک می کنند؟

آزمایش های تصویربرداری به پزشک شما کمک می کنند تا آنچه را که در بدن شما اتفاق می افتد، بررسی کند و همچنین می توانند به پزشک شما نشان دهند که سرطان تا چه میزانی شیوع پیدا کرده و درمان تا چه میزانی می تواند موثر واقع شود. آزمایش های تصویربرداری با ارسال انواع انرژی مانند امواج صوتی، اشعه ایکس، میدان مغناطیسی یا ذرات رادیواکتیو به داخل بدن شما کار می کنند. بافت های بدن شما این الگوهای انرژی را تغییر می دهند تا یک تصویر ایجاد نمایند.

پزشکان از آزمایش های تصویربرداری به روش های مختلف برای سرطان استفاده می نمایند. شامل:

• شناسایی سرطان در مراحل اولیه آن که هنور کوچک بوده و پخش نشده است و هیچ علائم و نشانه ای ندارد.
• جستجو برای توده یا تومور، هنگامی که علائمی بروز داده است. آنها همچنین می توانند ببینند که سرطان علت این علائم است یا بیماری دیگری جز سرطان.
• تشخیص اینکه آیا تومور به طور بالقوه سرطانی است و آیا نیاز به برداشتن و آنالیز نمونه بافت کوچکی از آن برای تعیین این موضوع می باشد. معمولاً پزشکان می توانند از فرآیند بیوپسی استفاده کنند تا ببینند آیا سرطان تغییری ایجاد کرده است یا نه.
• مشاهده موقعیت تومور در بدن بیمار، حتی اگر در عمیق ترین قسمت بدن باشد.
• تشخیص اینکه سرطان در چه مرحله ای است و آیا در قسمت های دیگر بدن پخش شده است.
• برنامه ریزی برای درمان.
• تشخیص اینکه آیا تومور رشد کرده، کوچک شده و یا به همان اندازه مانده است. از این طریق دکتر متوجه می شود که آیا درمان موثر واقع شده و یا نیاز به تغییر برنامه درمانی می باشد.
• تشخیص اینکه آیا سرطان بعد از درمان برگشته است یا نه.

آزمایش های تصویربرداری تنها بخشی از تشخیص و درمان سرطان هستند. بسیار مهم است که پزشک سابقه پزشکی شما را بداند. درمورد ریسک فاکتورها و علائم با پزشکتان صحبت کنید. آنها معاینات فیزیکی را انجام داده و دستور آزمایش خون و دیگر تست های آزمایشگاهی را خواهند داد.

انواع آزمایش های تصویربرداری برای تشخیص سرطان و مزایای آنها

چه آزمایش هایی برای چک کردن و تشخیص کانسر انجام می شود؟ انواع مختلف اسکن های سرطان عبارتند از:

1. سی تی اسکن Computed Tomography برای تشخیص سرطان

پزشک از سی تی اسکن استفاده می کند تا با استفاده از اشعه ایکس از داخل بدن بیمار از زوایای مختلف عکس بگیرد. سپس، کامپیوتر تصاویر را به یک تصویر سه بعدی تبدیل می کند تا هر گونه تومور یا ناهنجاری را تشخیص دهد. در برخی موارد، تکنیسین به دستور پزشک، یک رنگ خاص به نام ماده حاجب قبل از اسکن به شما می دهد تا جزئیات بیشتری در تصویر قابل مشاهده باشد. این رنگ به رگ بیمار تزریق می شود و یا اینکه باید به صورت مایع یا قرص خورده شود.

نواحی اسکن شده رایج در بدن عبارتند از:

• گردن
• سر
• شکم
• سینه
• اندام های داخلی
• لگن

سی تی اسکن کلی بدن معمولاً در قسمت شکم، سینه و لگن برای تشخیص مرحله سرطان انجام می پذیرد.

مزایای سی تی اسکن

سی تی اسکن به پزشک کمک می کند تا:

• مرحله سرطان را تعیین کند. وقتی پزشک این موضوع را بداند، می تواند بهترین دوره درمانی را انتخاب نماید و حتی ممکن است احتمال بهبودی شما را پیش بینی کند.
• ناحیه درست برای بیوپسی را تشخیص دهد.
• برای پرتودرمانی برنامه ریزی کند.
• موثر بودن درمان در طول ویزیت های بعدی را ارزیابی نماید.
• موفقیت درمان بعد از اتمام آن و در طول مراقبت های بعدی را ارزیابی کند.

2. تصویربرداری رزونانس مغناطیسی MRI برای تشخیص سرطان

اسکن MRI از امواج رادیویی و انرژی آهنرباهای قدرتمند برای تولید تصاویر دقیق و کامپیوتری از بدن استفاده می نماید. پزشکان همچنین از آن برای اندازه گیری اندازه تومور استفاده می کنند. یک دهانه تونل مانند باریک روی دستگاه MRI استاندارد وجود دارد. دستگاه های MRI در برخی مراکز دارای دهانه بازتری هستند که برای افراد کلاستروفوبیک مناسب تر است.

کلاستروفوبیا که از آن با نام تنگناهراسی هم یاد شده است، نوعی اختلال اضطراب است که در آن فرد به هنگام قرار گرفتن در محیطی بسته، می‌ترسد در آن گرفتار شود و این ترس غیرمنطقی در نهایت می‌تواند منجر به وحشت‌زدگی او شود.

MRI از اشعه ایکس یا سایر پرتوها استفاده نمی کند. بنابراین منجر به مشکلات باروری در مردان و زنان نمی شود. این روش حتی در شرایط بارداری نیز بی خطر است. پزشکان از MRI برای گرفتن عکس از ستون فقرات، مغز استخوان، قفسه سینه، شکم و پستان استفاده می نمایند.

مزایای MRI

MRI به پزشک کمک می کند:

• تعیین کند که آیا تومور سرطانی است یا غیر سرطانی.
• اندازه و محل تومور را تعیین کند.
• بر اثربخشی درمان نظارت داشته باشد.
• برای درمان سرطان برنامه ریزی کند، مانند پرتودرمانی یا جراحی.

3. سونوگرافی برای تشخیص سرطان

اولتراسوندها آزمایش های تصویربرداری هستند که به آنها سونوگرافی یا اولتراسونوگرافی نیز می گویند. سونوگرافی با استفاده از امواج صوتی فرکانس بالا، تصاویری از اندام های داخلی ایجاد می نماید. این امواج صوتی به اندام شما ضربه زده و با قدرت به دستگاهی به نام مبدل باز می گردند. مبدل، امواج صوتی را گرفته و آنها را تبدیل به تصاویر کامپیوتری می کند.

هنگامی که این امواج از بافت های غیرطبیعی و سالم بیرون می آیند، به گونه ای منحصر بفرد منعکس شده و به پرشک کمک می کنند تا تومور احتمالی را تشخیص دهد.در آزمایش های سونوگرافی خبری از اشعه ایکس نیست، بنابراین استفاده از آن در دوران بارداری بی خطر است.

مزایای سونوگرافی

سونوگرافی به پزشکان کمک می کند تا تومورها را در نواحی خاصی از بدن که از طریق اشعه ایکس قابل مشاهده نیست، ببینند. پزشکان معمولاً از سونوگرافی برای هدایت سوزن در طول بیوپسی استفاده می کنند. سونوگرافی معمولاً سریع انجام می گیرد و نیاز هیچگونه آمادکی خاصی ندارد. اغلب به صورت سرپایی انجام شده و معمولاً بیمار حین سونوگرافی دردی را تجربه نخواهد کرد.

سونوگرافی روشی موثر برای بیان تفاوت تومورهای جامد و کیست های پر از مایع به دلیل الگوهای انعکاسی مختلف است.

4. توموگرافی انتشار پوزیترون و توموگرافی کامپیوتری (پت سی تی اسکن) 

پزشکان می توانند پت اسکن را با سی تی اسکن ترکیب نمایند. با این حال، ممکن است پت اسکن نامیده شود. این روش، یک آزمایش تصویربرداری موثر برای تشخیص کانسر و تعیین مرحله آن می باشد. مرحله سرطان، موقعیت سرطان را توصیف می کند، در صورتی که منتشر شده باشد و یا عملکرد ارگان های بدن را تغییر داده باشد. هنگامی که پزشک این موضوع را تعیین می کند، بهترین برنامه درمانی برای بیمار تهیه می شود. حتی می تواند شانس بهبودی را پیش بینی نماید.

مزایای پت اسکن

پت اسکن به پزشکان کمک می کند:

• مکان مناسب برای بیوپسی را تعیین کنند.
• درمان سرطان را ارزیابی کنند و درک کنند که چگونه و به چه میزان مفید است.
• برای پرتودرمانی برنامه ریزی کنند.

5. ماموگرافی برای تشخیص سرطان

ماموگرافی نوعی پرتونگاری است که پزشک برای تشخیص سرطان سینه از آن استفاده می نماید. ماموگرام تصاویری است که طی این روش تولید می شوند. این تصاویر ممکن است تومورهای کوچکی که شما یا پزشک آنها را احساس نمی کنید، نشان دهد. ماموگرام همچنین می تواند هر گونه بی نظمی یا ناهنجاری پستان را نشان دهد.

دو نوع ماموگرافی وجود دارد:

ماموگرافی غربالگری. پرشکان از این نوع ماموگرافی در زنان مبتلا به سرطان سینه بدون هیچ گونه علائم، استفاده می کنند. هدف این کار تشخیص زود هنگام سرطان است، هنگامی که قابل درمان تر باشد.

ماموگرافی تشخیصی. پزشکان ممکن است این آزمایش را برای پاسخ دادن به یک سوال خاص انجام دهند و یا درباره یکی از علائم بیمار اطلاعات بیشتری کسب نمایند.

مزایای ماموگرافی غربالگری یا تشخیصی

ماموگرافی غربالگری به پزشکان کمک می کند:

• یک منطقه مشکوک را مشخص کنند.
• وجود توده در سینه را تأیید کنند.
• علت علائم غیرمعمول را شناسایی کنند.

ماموگرافی تشخیصی به پزشکان کمک می کند:

• تصاویر بیشتری از سینه بیمار در مقایسه با ماموگرافی غربالگری بگیرند.

6. تصویربرداری رزونانسی مغناطیسی پستان (MRI) برای تشخیص سرطان

ام آر آی پستان یک معاینه تشخیصی است که ممکن است پزشک شما بعد از انجام ماموگرافی، به شما توصیه کند. با استفاده از میدان مغناطیسی، چندین تصویر از بافت پستان گرفته می شود. دستگاه برای تولید تصاویر دقیق و رایانه ای از بافت درون سینه های بیمار، تصاویر را ترکیب می کند.

مزایای MRI پستان

ام آر آی پستان به پزشکان کمک می کند:

• خانم هایی که در معرض خطر ابتلا به سرطان سینه هستند را غربالگری کنند.
• تومورهای پستان را تشخیص و ارزیابی کنند. این عمل برای تشخیص توده کوچک در سینه، بهتر از سونوگرافی یا ماموگرافی عمل می کند. به خصوص اگر بافت سینه بیمار، متراکم و بدون چربی باشد.
• در تشخیص سرطانی که در سینه حس شده، اما در سونوگرافی یا ماموگرافی دیده نشده، کمک می کند.
• اندازه یک تومور و میزان انتشار آن را پس از تشخیص سرطان، مشخص کند.
• بر اثربخشی شیمی درمانی بر درمان سرطان نظارت داشته باشد.
• منطقه ای را که به عنوان بافت سرطانی پستان توسط پزشک برداشته شده است، ارزیابی نماید.
• دریابد آیا ایمپلنت پستان دچار پارگی شده است یا خیر.

7. اشعه ایکس برای تشخیص سرطان

اشعه ایکس به پزشک کمک می کند تا در نواحی مختلف بدن مانند کلیه ها، معده و استخوان ها به دنبال سرطان بگردد. اشعه ایکس بدون درد و سریع است و نیاز به آمادگی خاصی ندارد.

مزایای اشعه ایکس

اشعه ایکس به اندازه دیگر تصویربرداری ها هزینه بر نیست. بنابراین، پزشکان ممکن است از آنها برای کسب اطلاعات سریع و قبل از انجام سایر روش ها استفاده نمایند. آزمایش اشعه ایکس بدون درد و سریع است. در دوزهای پایین، پزشک ممکن است از آنها برای عکس برداری از ساختارهای داخلی بدن برای تشخیص و یا تعیین مرحله تومور استفاده نماید. اشعه ایکس از حداقل میزان تشعشع برخوردار است و فواید آن از خطرات آن بالاتر است. پزشکان می توانند از اشعه ایکس در دوزهای بالاتر در پرتودرمانی استفاده نمایند تا سلول های سرطانی را از بین ببرند.

8. اسکن پزشکی هسته ای برای سرطان

اسکن های پزشکی هسته ای، تصاویری را بر اساس شیمی بدن بیمار تولید می نمایند، به جای اینکه از فرم و شکل فیزیکی بدن عکس بگیرند. اسکن ها از مواد مایعی به نام رادیونوکلئید، رادیو دارو یا ردیاب هایی استفاده می کنند که اشعه کمی را آزاد می سازند. بافت های بدن تحت تأثیر برخی بیماری ها مانند سرطان، ممکن است ماده ردیاب بیشتر یا کمتری را نسبت به بافت های طبیعی جذب نمایند. دوربین های خاص از الگوهای رادیواکتیویته برای تولید عکس استفاده می نمایند تا به پزشک مسیر حرکت ردیاب ها و جایی که جمع می شوند را نشان دهند.

در صورت وجود سرطان، تومور به صورت هات اسپات نشان داده می شود. هات اسپات نقطه افزایش جذب ردیاب و فعالیت سلولی است. بسته به نوع اسکن، تومور ممکن است به صورت کلد اسپات باشد. کلد اسپات ناحیه مربوط به فعالیت کمتر سلول ها یا کاهش جذب ردیاب است.

بسته به نوع ارگان، پزشک نوع اسکن هسته ای را تعیین می کند. چندین اسکن هسته ای رایج برای سرطان استفاده می شود:

• اسکن PET
• اسکن استخوان
• اسکن گالیوم
• اسکن تیروئید

اسکن های هسته ای ممکن است تومورهای ریز را تشخیص ندهند و همیشه نمی توانند نشان دهند یک تومور سرطانی است یا نه.

مزایای اسکن پزشکی هسته ای

اسکن های پزشکی هسته ای به پزشکان کمک می کنند تا تومورها را تشخیص دهند و میزان گسترش سرطان در بدن بیمار را تشخیص دهند. همچنین، در تعیین روش درمان موثر می باشند. این آزمایش ها بدون درد و معمولاً به صورت سرپایی انجام می شوند.

آزمایشاتی که پزشک توصیه می کند، ممکن است به چند عامل مختلف بستگی داشته باشد، از جمله:

• محل قرار گرفتن تومور و نوع آن. برخی از آزمایش های تصویربرداری برای نواحی مختلف بدن، بهتر از سایرین کار می کنند.
• جنسیت، سن و وضعیت سلامتی عمومی
• نیاز به بیوپسی یا عدم نیاز به آن
• هزینه
• تعادل بین عوارض و خطرات جانبی و مزایای مورد انتظار
• ترجیح بیمار

بیمار بایستی هر گونه سوالی در مورد آزمایش تصویربرداری دارد، از پزشک خود بپرسد. از پزشک بخواهد دلیل آزمایش، نقاط قوت و ضعف آن، نتیجه احتمالی و گزینه های جایگزین را برای او توضیح دهد.

 جمع بندی

آزمایش های تصویربرداری یکی از روش های تشخیص کانسر هستند که می توانند در تشخیص زود هنگام سرطان بسیار موثر واقع شوند. در صورت تشخیص زود هنگام، احتمال موفقیت روش های درمانی نیز بالاتر می رود. سی تی اسکن، ام آر آی، ماموگرافی، سونوگرافی، پت اسکن و ... همگی از روش های تشخیص سرطان هستند که اغلب جزء خدماتی هستند که مرکز درمان سرطان به بیماران سرطانی ارائه می دهد. انستیتو کانسر پردیس نیز با بهره مندی از تکنولوژی های پیشرفته و کادر مجرب، با ارائه آزمایش های تصویربرداری برای تشخیص کانسر در خدمت بیماران عزیز می باشد تا با تشخیص به موقع سرطان، درمان این بیماری را پیش گیرند.