شیمی درمانی و رادیوتراپی (پرتو درمانی) از مؤثرترین روش های درمانی سرطان هستند. این دو روش با وجود تفاوت هایی که با هم دارند، هدف یکسانی را دنبال می کنند و آن هدف چیزی نیست جز از بین بردن سلول های سرطانی. روش های متعددی برای درمان سرطان وجود دارد که پزشک بسته به نوع سرطان، تشخیص سرطان و شرایط ویژه بیمار از جمله شرایط جسمانی، سن و ... بهترین گزینه را برای درمان و بهبودی بیمار تجویز می کند. گاهی اوقات متخصص انکولوژی ممکن است دو روش شیمی درمانی و رادیوتراپی را با هم توصیه کند، چرا که حمله همه جانبه برای از بین بردن سلول های سرطانی منجر به افزایش کیفیت زندگی بیمار خواهد شد. در ادامه، به بررسی تفاوت های شیمی درمانی و رادیوتراپی به عنوان رایج ترین روش های درمان سرطان، خواهیم پرداخت.

تفاوت عمده بین شیمی درمانی و رادیوتراپی، در روش انجام آنها است.

شیمی درمانی نوعی از درمان سرطان است که در آن به بیمار داروهای خاص، برای از بین بردن سلول های سرطانی داده می شود، در حالی که رادیوتراپی یا پرتو درمانی نوعی از درمان سرطان است که در آن به تومورهای سرطانی اشعه با دوز بالا تابانده می شود. در ادامه، به مباحث زیر خواهیم پرداخت:

• تفاوت های اصلی شیمی درمانی و رادیوتراپی
• هدف از انجام شیمی درمانی و رادیوتراپی
• انواع شیمی درمانی و رادیوتراپی
• عوارض جانبی شیمی درمانی و رادیوتراپی

شیمی درمانی دارویی است که برای از بین بردن سلول های سرطانی به فرد بیمار داده می شود. داروی شیمی درمانی معمولاً از طریق دهان به بیمار داده می شود و یا از طریق انفوزیون به داخل رگ بیمار تزریق می شود. انواع مختلفی از داروهای شیمی درمانی وجود دارد. پزشک شما می تواند موثرترین آنها در درمان سرطان شما را تجویز نماید. شیمی درمانی بسته به نوع داروی دریافتی می تواند عوارض جانبی زیادی داشته باشد.

پرتو درمانی در واقع تاباندن مستقیم مقادیر زیادی از اشعه رادیویی به تومور می باشد. این پرتوها آرایش DNA تومور را به هم ریخته و باعث کوچک شدن یا مرگ آن می شوند. این نوع درمان سرطان، عوارض جانبی کمتری نسبت به شیمی درمانی دارد، زیرا تنها یک بخش از بدن را هدف قرار می دهد. این موضوع می تواند یکی از تفاوت های شیمی درمانی و پرتودرمانی باشد.

هر دو درمان اهداف یکسانی دارند:

• درمان: سلول های سرطانی را از بین می برد و از بازگشت دوباره سرطان جلوگیری می کند.
• کنترل: رشد تومورهای سرطانی را کند یا متوقف کرده و مانع از گسترش سلول های سرطانی به سایر قسمت های بدن می شود.
• تسکین: برای کاهش درد علائم دشوار سرطان

هنگامی که یک روش درمانی به تنهایی قادر به از بین بردن سلول های سرطانی نیست، هر دو روش درمانی می تواند ابزاری قدرتمند برای کاهش سرعت پیشرفت سرطان، تسکین درد و سایر علائم ناراحت کننده باشند.

شیمی درمانی و رادیوتراپی چگونه عمل می کنند؟

گرچه شیمی درمانی و رادیوتراپی یا پرتو درمانی هر دو به سلول های سرطانی حمله می کنند، اما هر دو درمان به روش های مختلف تومورهای سرطانی را از بین می برند.

در شیمی درمانی داروهای شیمیایی در جریان خون بیمار گردش می کنند و سلول های سرطانی را در هر جای بدن تشخیص دهند از بین می برند، نه فقط در محلی که تومور سرطانی (اولیه) از آنجا شروع شده است. این داروها از کل سیستم بدن عبور می کنند که به آن درمان سیستمیک می گویند.

در رادیوتراپی به جای دارو از اشعه های قوی برای از بین بردن سلول های سرطانی استفاده می کنند و این روش یک درمان محلی است، زیرا پرتو ها مناطقی را که سلول های سرطانی رشد کرده اند، مورد هدف قرار می دهند.

شیمی درمانی را به روش های مختلفی انجام می دهند که به شرح زیر است:

خوراکی: بیمار داروها را به صورت قرص یا کپسول دریافت می کند. داروها باید به طور دقیق و منظم مصرف شود. در صوتی که بیمار نتواند دارو ها را در ساعات تعیین شده مصرف کند، باید سریعا با کادر درمانی خود تماس بگیرد.

تزریق وریدی: در این روش ممکن است دارو به طور مستقیم داخل رگ تزریق شود یا از راه سرم وارد خون شود. البته برای تزریق داروها به بیمار ممکن است تزریق به صورت عضلانی یا اینتراکتال ( دارو به فضای خالی بین بافت ها تزریق می شود) انجام گیرد.

انواع رادیوتراپی

انواع رادیوتراپی یا پرتو درمانی به سه دسته تقسیم می شود:

رادیوتراپی خارجی: در این روش دستگاه خارج از بدن، اشعه را به سلول های سرطانی منتقل می کند و آن ها را از بین می برد.

رادیوتراپی داخلی: این روش با نام براکی تراپی نیز شناخته می شود. در این روش منبع اشعه در داخل بدن بیمار به صورت مایع یا جامد در نزدیکی محل تومور قرار دارد.

رادیوتراپی سیستمیک: مواد رادیواکتیو به صورت مایع یا قرص هستند که بیمار آن ها را می خورد یا به صورت تزریقی وارد بدن بیمار می شود، نهایتا این مواد در سرتاسر بدن پخش شده و وظیفه درمانی خود را انجام می دهند.

پزشک با توجه به نوع سرطان و آنچه که تشخیص می دهد یکی از انواع رادیوتراپی را برای درمان فرد استفاده می کند.

نوع عوارض جانبی فرد مبتلا به سرطان، به شرایط سلامتی و داروهایی که استفاده می کند، بستگی دارد.

عوارض شیمی درمانی

برخی از عوارض شیمی درمانی عبارتند از:

• خستگی
• ریزش مو
• کبودی
• عفونت
• کم خونی ( تعداد گلبول های قرمز خون کم می شود)
• تهوع و استفراغ
• تغییر اشتها
• یبوست
• اسهال
• مشکلات عصبی مانند بی حسی، درد
• تغییر رنگ پوست و خشکی آن
• تغییر در میل جنسی و عملکرد جنسی
• مشکلات باروری

عوارض جانبی رادیوتراپی

عوارض جانبی پرتو درمانی به نوع و محل پرتو درمانی بستگی دارد. نکته مهمی که باید در نظر بگیرید، رژیم غذایی سالم در طول پرتو درمانی است، زیرا یک رژیم غذایی مغذی می تواند در بهبودی حال بیمار کمک بسیاری کند.

• تنگی نفس
• مشکل در بلع
• تهوع و استفراغ
• اسهال
• مشکلات جنسی
• تحریک مثانه
• خونریزی از رکتوم (راست روده)

کدام نوع درمان بهتر است؟ شیمی درمانی یا رادیوتراپی؟

برخی اوقات، یکی از درمان ها می تواند در در درمان نوعی خاصی از سرطان، موثرتر از دیگری باشد. در سایر مواقع، شیمی درمانی و رادیوتراپی می توانند یکدیگر را تکمیل کرده و در کنار هم قرار بگیرند. هنگامی که با تیم پزشکی خود صحبت می کنید، آنکولوژیست شما گزینه هایی را که در درمان سرطان شما موثرتر خواهند بود، به شما ارائه می دهد. شما می توانید به همراه تیم مراقبتی خود در مورد گزینه درمانی مناسب، تصمیم بگیرید.

آیا شیمی درمانی و رادیوتراپی می توانند همزمان انجام شوند؟

گاهی اقات شیمی درمانی و پرتودرمانی برای درمان انواع خاصی از سرطان ها در کنار هم استفاده می شوند که درمان همزمان نامیده می شود. درمان همزمان در صورتی به شما توصیه می شود که:

• سرطان با جراحی قابل برداشتن نیست.
• به احتمال زیاد، ممکن است سرطان به نقاط دیگر بدن شما نیز سرایت کند.
• سرطان شما به یک نوع خاص درمان، پاسخ نمی دهد.

جمع بندی

شیمی درمانی و پرتودرمانی از روش های متداول درمان انواع سرطان می باشند. اینکه از بین این دو روش، کدام یک را دریافت کنید، بستگی به نوع و محل سرطان و وضعیت کلی سلامت شما دارد. تفاوت عمده شیمی درمانی و پرتودرمانی ، نحوه ارائه آنهاست. هر دو روش، هدف یکسانی را دنبال می کنند که از بین بردن سلول های سرطانی می باشد. تعیین گزینه درمانی مناسب و مشورت با پزشک از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. انستیتو کانسر پردیس شیراز با مجهزترین و پیشرفته ترین دستگاه های تشخیص سرطان و پرسنل حرفه ای، بهترین همراه برای شما عزیزان می باشد تا شما را به یک زندگی شاد باز گرداند.