شیمی درمانی برای درمان سرطان سینه از داروهایی برای هدف قرار دادن و تخریب سلول های سرطانی سینه استفاده می کند. این داروها معمولاً مستقیم از طریق سوزن سرنگ یا به صورت قرص وارد رگ می شوند. شیمی درمانی برای سرطان پستان به طور مکرر در کنار روش های درمانی دیگر مانند جراحی، پرتودرمانی یا هورمون درمانی استفاده می شود. دریافت شیمی درمانی برای سرطان پستان ممکن است شانس بهبودی را افزایش دهد، خطر بازگشت سرطان را کاهش دهد، علائم سرطان را کاهش داده یا به افراد مبتلا به سرطان برای زندگی طولانی تر با کیفیت بهتر کمک کند.

داروهای مختلف شیمی درمانی به شیوه های متفاوتی عمل کرده و ممکن است ترکیبی از داروها مورد استفاده قرار بگیرد.

اگر سرطان عود کرده یا گسترش یافته باشد، شیمی درمانی ممکن است با کنترل سرطان پستان به شما کمک کند زندگی طولانی تری داشته باشید، یا اینکه به کاهش علائم سرطان کمک کند. شیمی درمانی برای سرطان پستان، ممکن است با خطر عوارض جانبی موقتی و خفیف یا جدی و دائمی همراه باشد. پزشک می تواند به شما کمک کند تا تصمیم بگیرید آیا شیمی درمانی برای سرطان پستان انتخاب خوبی است یا خیر. در ادامه خواهید خواند:

• شیمی درمان چه زمانی و چرا انجام می شود؟
• عوارض جانبی شیمی درمانی
• آمادگی های قبلی مورد نیاز برای انجام شیمی درمانی
• نتیجه شیمی درمانی در سرطان سینه

شیمی درمانی پس از جراحی در مراحل اولیه سرطان پستان

پس از جراحی برای برداشتن تومور از پستان، پزشک ممکن است شیمی درمانی را برای از بین بردن سلول های سرطانی شناسایی نشده و کاهش خطر عود مجدد سرطان توصیه نماید. این حالت به عنوان شیمی درمانی کمکی (Adjuvant Chemotherapy) شناخته می شود.

اگر در معرض خطر عود مجدد سرطان یا گسترش آن به سایر نقاط بدن (متاستاز کردن) هستید، ممکن است شیمی درمانی کمکی را به شما توصیه کنند، حتی اگر هیچ شواهدی از سرطان پس از جراحی وجود نداشته باشد. اگر سلول های سرطانی در غدد لنفاوی نزدیک پستان همراه با تومور پیدا شوند، ممکن است در معرض خطر بیشتری برای متاستاز باشید.

شیمی درمانی قبل از جراحی در مراحل اولیه سرطان پستان 

شیمی درمانی گاهی قبل از جراحی (درمان نئوادجوانت) برای کوچک کردن تومورهای بزرگ انجام می شود و ممکن است:

• بهترین فرصت را برای برداشتن تومور به جراح بدهد.
• جراح را قادر سازد تنها تومور را بردارد، نه کل پستان را.
• میزان بیماری در غدد لنفاوی را کاهش دهد، بنابراین امکان جراحی غده لنفاوی کمتر تهاجمی فراهم می شود.
• احتمال بازگشت سرطان را کاهش دهد.
• ارزیابی پاسخ دهی تومور به درمان را امکان پذیر سازد که به روشن شدن پیش آگهی ها و انتخاب بهترین داروی شیمی درمانی کمک می کند.

درمان نئوادجوانت اغلب برای موارد زیر استفاده می شود:

• سرطان التهابی پستان
• سرطان پستان HER2 مثبت
• سرطان های پستان سه گانه منفی
• تومورهای درجه بالا
• سرطان هایی که به غدد لنفاوی گسترش یافته اند
• تومورهای بزرگ تر

درمان برای کاهش خطر ابتلا به سرطان سینه

داروهای پیشگیرانه خطر ابتلا به سرطان پستان را در زنان با ریسک بالای بیماری کاهش می دهد. آنها معمولاً شامل داروهای مسدود کننده استروژن مانند تعدیل کننده های گیرنده استروژن و مهارکننده های آروماتاز هستند. این داروها خطر عوارض جانبی را به همراه دارند، بنابراین پزشکان این داروها را برای زنانی که با ریسک بالایی در ابتلا به سرطان پستان مواجه هستند، اختصاص می دهند. درباره مزایا و خطرات با پزشکتان مشورت نمایید.

شیمی درمانی به عنوان درمان اصلی سرطان پستان پیشرفته

اگر سرطان پستان به سایر قسمت های بدن سرایت کرده باشد و جراحی گزینه ای برای درمان نباشد، شیمی درمانی می تواند به عنوان درمان اصلی استفاده شود. ممکن است این روش در ترکیب با درمان هدفمند استفاده شود. هدف اصلی شیمی درمانی برای سرطان پیشرفته پستان، به طور کلی بهبود کیفیت و طول عمر است تا درمان بیماری.

عوارض جانبی کوتاه مدت شیمی درمانی در سرطان پستان

در روند مورد هدف قرار دادن سلول های سرطانی که رشد سریعی دارند، داروهای شیمی درمانی می توانند به سلول های سالم که در حال رشد سریع هستند نیز آسیب برسانند، مانند سلول های فولیکول های مو، مغز استخوان و دستگاه گوارش.

برخی داروهای شیمی درمانی می توانند بر عصب دست و پا تأثیر بگذارند و منجر به بی حسی، درد، سوزن سوزن شدن، حساسیت به سرما و گرما یا ضعف اندام ها شوند. این عوارض جانبی معمولاً پس از پایان درمان یا یک سال پس از انجام شیمی درمانی از بین می روند. در برخی موارد، ممکن است طولانی مدت باشند.

عوارض جانبی کوتاه مدت شیمی درمانی عبارتند از:

• ریزش مو
• خستگی
• از دست دادن اشتها
• تهوع و استفراغ
• یبوست و اسهال
• زخم های دهان
• تغییرات پوست و ناخن
• افزایش خطر ابتلا به عفونت (به علت تعداد کم گلبول های سفید خون که به مبارزه با عفونت کمک می کنند.)
• آسیب عصبی (نوروپاتی)
• مشکلاتی در عملکرد شناختی که حافظه و تمرکز را تحت تأثیر قرار می دهد.

پزشک شما می تواند داروهایی را برای کاهش حالت تهوع و استفراغ ناشی از شیمی درمانی برای شما تجویز نماید. همچنین، می توانید با پزشکتان در مورد اقداماتی که به حداقل رساندن عوارض شیمی درمانی کمک می کند، صحبت کنید. اگر شیمی درمانی به سلول های خونی شما آسیب می رساند، پزشک می تواند دوز داروهای شما را تنظیم نماید و یا داروهایی را اضافه کند که مغز استخوان شما را با سرعت بیشتری بهبود بخشد.

عوارض جانبی بلند مدت شیمی درمانی در سرطان پستان

برخی از داروهای شیمی درمانی برای سرطان پستان ممکن است عوارض جانبی طولانی مدت به دنبال داشته باشند، از جمله:

ناباروری. یک عارضه جانبی احتمالی که ممکن است از بین نرود، ناباروری است. برخی از داروهای ضد سرطان به تخمدان ها آسیب می رسانند که ممکن است علائم یائسگی مانند گرگرفتگی یا خشکی واژن را ایجاد کند. دوره های قاعدگی ممکن است نامنظم شده یا متوقف شوند. اگر تخمک گذاری متوقف شود، بارداری غیرممکن می شود.

بسته به سن شما، شیمی درمانی ممکن است باعث یائسگی دائمی زودرس شود. در مورد خطر یائسگی دائمی و عواقب آن با پزشک خود مشورت کنید. اگر قاعدگی ادامه پیدا کند، ممکن است حتی در طول درمان نیز باردار شوید. اما از آنجا که اثرات شیمی دمانی برای جنین خطرناک است، قبل از شروع درمان با پزشک خود در مورد گزینه های جلوگیری از بارداری صحبت کنید.

پوکی استخوان. زنانی که به دلیل شیمی درمانی، یائسگی زودرس را تجربه می کنند، بیشتر در معرض خطر نازک شدن استخوان و پوکی استخوان قرار دارند. به طور کلی توصیه می شود این زنان آزمایش های دوره ای تراکم استخوان را انجام دهند و درمان های لازم برای جلوگیری از تحلیل رفتن استخوان را پیش گیرند.

آسیب قلبی. شیمی درمانی خطر کمی برای تضعیف عضله قلب و ایجاد سایر مشکلات قلبی دارد.

سرطان خون. به ندرت، شیمی درمانی برای سرطان سینه می تواند منجر به سرطان ثانویه مانند سرطان سلول های خونی (لوسمی) شود.

مزایای بالقوه شیمی درمانی را ارزیابی کنید.

شیمی درمانی برای سرطان پستان ممکن است برای همه افراد موثر نباشد. چندین فاکتور برای تعیین اثربخشی شیمی درمانی در نظر گرفته می شود. هر چه خطر عود یا متاستاز بیشتر باشد، احتمال مفید بودن شیمی درمانی بیشتر است. عواملی که معمولاً در نظر گرفته می شوند، شامل موارد زیر می باشند:

اندازه و درجه تومور. هر چه تومور بزرگ تر باشد، احتمال پخش شدن سلول های سرطانی بیشتر است و به احتمال زیاد، پزشک شیمی درمانی را توصیه خواهد نمود.

وضعیت غده لنفاوی. سلول های سرطانی پستان که در غدد لنفاوی شما در حین یا قبل از عمل جراحی یافت می شوند، خطر بالاتر عود را نشان می دهند. پزشک شما ممکن است شیمی درمانی را توصیه نماید.

مشخصات ژنتیکی. برای انواع خاصی از سرطان پستان مانند سرطان سینه گیرنده هورمون مثبت، پزشک شما ممکن است آزمایش ژنتیکی بافت تومور را برای درک آرایش ژنتیکی سرطان پستان انجام دهد. این تست ها Oncotype DX، Prosigna و MammaPrint می باشند که به پیش بینی خطر عود سرطان پستان و واکنش سرطان پستان به شیمی درمانی کمک می کنند.

سن. برخی مطالعات نشان می دهند که سرطان سینه ای که در جوانی اتفاق می افتد، نسبت به سرطان سینه در سنین بالا، تهاجمی تر است. بنابراین، پزشکان ممکن است هنگامی که سرطان در سنین جوانی تشخیص داده می شود، شیمی درمانی ادجوانت را به کار گیرند تا احتمال بازگشت سرطان را کاهش دهند.

درمان های قبلی. اینکه شما قبلاً شیمی درمانی دریافت کرده اید، ممکن است بر سیستم درمانی فعلی شما تأثیر بگذارد.

سلامت عمومی و سایر شرایط پزشکی شما. سلامت عمومی شما می تواند بر توانایی شما در تحمل عوارض شیمی درمانی تأثیر بگذارد. بیماری های قلبی یا دیابت بر انتخاب نوع داروهای شیمی درمانی اثر خواهند گذاشت.

وضعیت هورمونی. اگر سرطان سینه شما به هورمون های استروژن و پروژسترون حساس است، هورمون درمانی با مسدود کننده های استروژن می تواند گزینه بهتری برای درمان کمکی باشد. این روش درمانی از داروهایی مانند تاموکسیفن، قرصی که به مدت 5 سال روزانه مصرف می شود، یا مهارکننده های آروماتاز مانند آناستروزول (Arimidex)، لتروزول (Femera) و اگزمستان (Aromasin) استفاده می شود. این داروها ممکن است علاوه بر شیمی درمانی مورد استفاده قرار بگیرند. حتی ممکن است پزشکتان به شما توصیه کند بعد از اتمام شیمی درمانی یا پرتو درمانی مصرف این داروها را شروع کنید.

وضعیت HER2. اگر سرطان پستان شما بیش از حد پروتئین تقویت کننده رشد معروف به HER2 تولید کند، ممکن است پزشک شیمی درمانی و داروهایی را که به طور خاص این پروتئین را هدف قرار می دهند، توصیه نماید. اینها شامل تراستوزوماب (هرسپتین)، پروتوزوماب (پرجتا)، لاپاتینیب (Tykerb) و سایر موارد می شود.

اولویت های شما. هنگامی که با آنکولوژیست صحبت می کنید، اولویت هایتان برای مراقبت را مطرح نمایید. این موارد می تواند مورد توجه قرار گیرد، به ویژه زمانی که چندین گزینه درمانی وجود دارد.

برای بهبود وضعیت سلامت کلی خود اقدام نمایید

از آنجایی که شیمی درمانی می تواند سلول های سالم را که رشد سریع دارند مانند سلول های سفید خون، پلاکت ها و گلبول های قرمز خون را تحت تأثیر قرار دهد، بهبود وضعیت سلامت عمومی به شما کمک می کند تا عوارض جانبی را به حداقل برسانید.

پزشکتان ممکن است به شما توصیه نماید که اقامات زیر را برای بهینه سازی وضعیت سلامت کلی خود انجام دهید:

- استراحت کافی داشته باشید.

- فعال بمانید و زمانی را به ورزش کردن اختصاص دهید.

- از یک رژیم غذایی متعادل و غنی از میوه ها، سبزیجات و غلات کامل استفاده نمایید.

- استرس را به حداقل برسانید.

- از عفونت ها مانند سرماخوردگی و آنفولانزا پرهیز کنید. با پزشکتان در مورد واکسن های توصیه شده، از جمله واکسن های سالانه آنفولانزا صحبت کنید. همچنین برای کاهش خطر عفونت هنگام شیمی درمانی فعال، شستن دست ها یا استفاده از ضدعفونی کننده دست قبل از غذا خوردن و استفاده از دستکش هنگام انجام کارهای خانه را جدی بگیرید. برای چک کردن علائم عفونت در لثه یا دندان به دندانپزشک مراجعه نمایید.

- آزمایش خون برای چک کردن وضعیت کبد و کلیه و آزمایش هایی برای بررسی عملکرد قلب انجام دهید. در صورت بروز مشکلات، پزشک ممکن است درمان شما را به تعویق بیندازد یا یک داروی شیمی درمانی و دوز مناسب تری را برای شما انتخاب نماید.

از قبل برای عوارض جانبی برنامه ریزی کنید.

از پزشک خود بپرسید که باید چه عوارض جانبی را طی شیمی درمانی و بعد از آن انتظار داشته باشید و چگونه خود را آماده کنید. اگر شیمی درمانی منجر به ناباروری شود، ممکن است بخواهید اسپرم، تخمک بارور شده (جنین) و تخمک ها را برای استفاده در آینده ذخیره نمایید. اگر شیمی درمانی باعث ریزش مو می شود، کلاه گیس، پوشش سر یا خنک کننده پوست سر را تهیه نمایید.

برای کار در خانه یا محل کارتان برنامه ریزی کنید و هماهنگی های لازم را انجام دهید.

اغلب شیمی درمانی در کلینیک و به صورت سرپایی انجام می شود. بیشتر افراد در طول شیمی درمانی قادر به ادامه کار و انجام فعالیت های معمول خود هستند. پزشک می تواند به شما توضیح دهد که شیمی درمانی تا چه حد روی فعالیت های معمول شما تأثیر می گذارد. برای گرفتن مرخصی برای چند روز اول بعد از شیمی درمانی اقدام نمایید.

پزشکتان را در جریان داروها یا مکمل هایی که مصرف می کنید، قرار دهید.

مطمئن شوید که پزشک در مورد هر گونه دارو یا مکمل مصرفی از جمله مکمل های گیاهی، ویتامین ها یا داروهایی که مصرف می کنید، اطلاع داشته باشد. اینها ممکن است بر نحوه عملکرد داروهای شیمی درمانی تأثیر بگذارد. پزشک ممکن است داروهای جایگزین را پیشنهاد دهد یا اینکه توصیه نماید برای مدتی قبل یا بعد از شیمی درمانی برخی از داروها یا مکمل ها را مصرف نکنید.

روز درمان

پزشک یا پرستار به شما اطلاع می دهد که در روز شیمی درمانی چه چیزهایی را می توانید یا نمی توانید بخورید و بیاشامید. می تانید یکی از دوستان یا اعضای خانواده خود را به عنوان همراه با خود ببرید.

برای پیگیری وضعیت خود بهتر است سالانه ماموگرافی کنید. سایر آزمایش ها مانند آزمایش نشانگر تومور، آزمایش عملکرد کبد، PET اسکن، سی تی اسکن، اسکن استخوان می باشد. آزمایش های تصویربرداری اضافی معمولاً فقط در موارد مشکوک به عود یا وجود علائم جدید مورد نیاز است.

جمع بندی

شیمی درمانی به عنوان یکی از راههای درمان سرطان پستان، اشاره به داروهایی دارد که روی سلول های سرطانی تأثیر می گذارند و از رشد و تقسیم آنها جلوگیری می نماید. اگر چه این روش ممکن است یک سری عوارض جانبی به دنبال داشته باشد، اما با داشتن برنامه ریزی های لازم و توجه به نکاتی که در این مطلب به آنها پرداختیم، می توان شدت این عوارض را کاهش داد. جهت پیگیری درمان سرطان پستان، مشورت در مورد هر یک از روش های درمانی و انجام شیمی درمانی در صورت نیاز می توانید به انستیتو کانسر پردیس شیراز مراجعه نموده و در این راستا خدمات لازم را دریافت نمایید.