سرطان ناشی از رشد غیرطبیعی سلول ها در نقاط مختلف بدن می باشد و متاسفانه این بیماری، سن و سال نمی شناسد. تشخیص سرطان در هر سنی ناراحت کننده است، به خصوص وقتی بیمار یک کودک باشد. طبیعی است که هنگامی که سرطان در کودکان رخ می دهد، سوالات زیادی ممکن است ذهن والدین را درگیر کند. چه کسی باید کودک من را درمان کند؟ آیا فرزندم درمان خواهد شد؟ چرا گودک من به این بیماری مبتلا شده است؟ و بسیاری از سوالات دیگر.

انواع سرطان در کودکان، اغلب با انواع سرطان در بزرگسالان متفاوت است. همچنین، معمولاً علت وقوع سرطان در کودکان، بر خلاف بزرگسالان، ارتباطی با سبک زندگی و عوامل محیطی ندارد.

سرطان علت اصلی مرگ و میر کودکان و نوجوانان در سراسر جهان است. در کشورهای ثروتمند و پیشرفته، بیش از 80 درصد کودکان مبتلا به سرطان بهبود می یابند، اما در برخی کشورهای کم درآمد تنها 20 درصد کودکان سرطانی درمان می شوند.

دلایل پایین آمدن میزان بقا در کشورهای عقب افتاده شامل عدم توانایی در تشخیص دقیق، درمان غیر قابل دسترس، ترک درمان، مرگ ناشی از عوارض جانبی و عود بیش از حد سرطان است که بخشی از آن به دلیل عدم دسترسی به داروهای اساسی و فناوری هایی است که هر یک از آنها را تحت تأثیر قرار می دهد. در ادامه خواهید خواند:

• علل ابتلای کودکان به سرطان
• انواع سرطان در کودکان
• علائم سرطان در کودکان
• چگونگی مواجهه با سرطان در کودکان

برخلاف سرطان در بزرگسالان، اکثریت قریب به اتفاق سرطان های کودکان علت مشخصی ندارد. مطالعات زیادی در راستای شناسایی علل سرطان در دوران کودکی انجام شده است، اما تعداد بسیار کمی از سرطان ها در کودکی به دلیل عوامل محیطی یا سبک زندگی ایجاد می شود.

برخی از عفونت های مزمن از عوامل خطر ابتلا به سرطان در دوران کودکی می باشند و اغلب در کشورهای کم درآمد این اتفاق می افتد. به عنوان مثال، اچ آی وی، ویروس اپشتین-بار و مالاریا خطر برخی سرطان های دوران کودکی را افزایش می دهند. سایر عفونت ها در کودکی ممکن است ریسک ابتلا به سرطان در بزرگسالی را افزایش دهند، بنابراین واکسیناسیون و پیگیری روش های دیگر از جمله تشخیص به موقع یا غربالگری برای کاهش عفونت های مزمن منجر به سرطان، چه در کودکی و چه در بزرگسالی بسیار مهم است.

اطلاعات فعلی حاکی از این است که تقریباً 10 درصد کودکان مبتلا به سرطان به دلیل عوامل ژنتیکی استعداد دارند. برای شناسایی عوامل موثر بر رشد سرطان در کودکان، تحقیقات زیادی در حال انجام است.

• سرطان خون
• تومورهای مغز و نخاع
• نوروبلاستوما
• تومور ویلمز
• لنفوم (هوچکین و غیرهوچکین)
• رابدومیوسارکوم
• رتینوبلاستوما
• سرطان استخوان (استنوسارکوم و سارکوم یوئینگ)

انواع دیگر سرطان ها در کودکان نادر است، اما گاهی اتفاق می افتد. در موارد بسیار نادر، کودکان حتی ممکن است به سرطان هایی مبتلا شوند که شیوع آن در بزرگسالان بسیار بیشتر اتفاق می افتد.

برخی از علائم سرطان در کودکان عبارت است از:

• کاهش وزن بدون دلیل و مداوم
• سردرد همراه با استفراغ صبح زود
• افزایش تورم یا درد مداوم در استخوان ها، مفاصل، کمر یا پاها
• وجود توده به خصوص در شکم، گردن، قفسه سینه، لگن یا زیر بغل
• ایحاد کبودی، خونریزی یا بثورات بیش از حد
• عفونت های مداوم
• رنگ مایل به سفید در پست مردمک چشم
• تهوع مداوم یا استفراغ بدون تهوع
• خستگی مداوم یا رنگ پریدگی محسوس
• تغییرات چشم یا بینایی که به طور ناگهانی رخ دهد و ادامه یابد
• تب های مکرر یا مداوم با علت ناشناخته

تشخیص به موقع سرطان در کودکان

در صورت شناسایی زودهنگام، سرطان به احتمال زیاد به درمان موثر پاسخ خواهد داد و منجر به بالارفتن احتمال زنده ماندن، رنج کمتر و درمان کم هزینه تر می شود. با تشخیص زود هنگام سرطان در کودکان می توان پیشرفت های چشمگیری در کودکان مبتلا به سرطان ایجاد کرد. تشخیص صحیح برای درمان کودکان مبتلا به سرطان ضروری است، زیرا هر سرطان به رژیم درمانی خاصی نیاز دارد که شامل جراحی، رادیوتراپی و شیمی درمانی می باشد.

تشخیص زود هنگام سرطان از سه مولفه تشکیل شده است:

•  آگاهی خانواده ها و دسترسی به مراقبت ها
• ارزیابی بالینی، تشخیص و مرحله بندی (تعیین میزان شیوع سرطان)
• دسترسی به درمان

تشخیص زودرس می تواند احتمال درمان بسیاری از سرطان ها را بالا ببرد. سرطان در دوران کودکی با طیف وسیعی از علائم هشدار دهنده همراه است که می تواند توسط خانواده ها به واسطه آموزش های اولیه، تشخیص داده شود.

غربالگری به طور کلی برای سرطان های دوران کودکی موثر نیست. برخی از سرطان های چشم در کودکان می تواند ناشی از جهشی باشد که به ارث می رسد. بنابراین، اگر این جهش در خانواده کودک مبتلا به رتینوبلاستوما شناسایی شود، می توان مشاوره ژنتیک ارائه داد و خواهران و برادران کودک بایستی تحت معاینات منظم باشند.

درمان سرطان در کودکان

تشخیص صحیح برای درمان کودکان مبتلا به سرطان امری ضروری است، زیرا هر سرطان به یک رژیم درمانی خاص نیاز دارد که ممکن است شامل جراحی، رادیوتراپی و شیمی درمانی باشد. دسترسی به تشخیص موثر، داروهای ضروری، آسیب شناسی، فرآورده های خونی، پرتودرمانی، مراقبت های روانی و ... در سراسر جهان متغیر و نابرابر است.

با این حال، درمان بیش از 80 درصد کودکان مبتلا به سرطان، در اغلب موارد با داروهای عمومی ارزان قیمت که در لیست داروهای ضروری WHO ذکر شده است، امکان پذیر است. کودکانی که درمان را کامل می کنند، نیاز به مراقبت مداوم برای کنترل عود سرطان و کنترل هر گونه مسمومیت مرتبط با درمان دارند.

مراقبت تسکینی

مراقبت تسکینی علائم ناشی از سرطان را تسکین می دهد و کیفیت زندگی بیماران و خانواده های آنها را بهبود می بخشد. همه کودکان مبتلا به سرطان قابل درمان نیستند، اما تسکین درد و رنج برای همه امکان پذیر است. مراقبت های تسکینی کودکان باید به طور مناسب به عنوان یک مولفه اصلی مراقبت های جامع از زمان تشخیص بیماری در نظر گرفته شود و در طول درمان نیز ادامه داشته باشد.

جمع بندی

با توجه به اینکه سرطان در هر سنی ممکن است رخ دهد، احتمال ابتلا به سرطان در کودکان نیز زیاد می باشد. تنها چیزی که می تواند کودکان سرطانی را نجات دهد، تشخیص به موقع سرطان و پیگیری راههای درمان است. اما متاسفانه در برخی از کشورهای کم درآمد و جهان سوم امکانات کافی جهت تشخیص به موقع سرطان و درمان کودکان سرطانی نیست و این خود عاملی است که منجر به آمار بالای مرگ و میر در کودکان می شود. در صورتی که فرزند مبتلا به سرطان دارید، می توانید با مراجعه به انستیتو کانسر پردیس، در راستای درمان فرزند خود اقدام نمایید.