سرطان خون از مغز استخوان شروع می شود، جایی که سلول های جدید خون ایجاد می شوند. علائم سرطان خون در کودکان اغلب به دلیل مشکلاتی در مغز استخوان ایجاد می شود. سلول های سرطان خون در مغز جمع شده و می توانند سلول های طبیعی خون را از بین ببرند. در نتیجه، ممکن است کودک به اندازه کافی گلبول قرمز، گلبول سفید و پلاکت خون نداشته باشد. این کمبودها در آزمایش خون مشاهده می شود، اما همچنین می تواند علائمی را ایجاد نماید. سلول های سرطان خون ممکن است به مناطق دیگر بدن نیز حمله کنند که ممکن است با علائمی همراه باشد.

بسیاری از علائم سرطان خون در کودکان می تواند دلایل دیگری نیز داشته باشد و اغلب این علائم ناشی از سرطان خون نیستند. بنابراین، اگر فرزند شما هر کدام از این علائم را دارد، بسیار مهم است که فرزندتان توسط پزشک معاینه شود تا در صورت لزوم علت آن کشف و درمان شود.

بسیاری از علائم سرطان خون در کودکان، مشابه علائم بیماری های شایع و کم خطر کودکان است. سرطان خون می تواند مزمن باشد و علائم ممکن است به آهستگی ایجاد شود یا حاد باشد و علائم نیز خیلی سریع ظاهر شوند.

نشانه های سرطان خون در کودکان

علائم ناشی از کمبود گلبول های قرمز خون: گلبول های قرمز خون اکسیژن را به تمام سلول های بدن منتقل می کنند. کمبود گلبول قرمز می تواند علائم زیر را ایجاد نماید:

• احساس خستگی
• احساس ضعف
• احساس سرما
• احساس سرگیجه یا سبکی سر
• تنگی نفس
• کم رنگ شدن پوست

علائم ناشی از کمبود گلبول های سفید خون: گلبول های سفید به بدن کمک می کنند تا میکروب ها را از بین ببرد. در کودکان مبتلا به سرطان خون اغلب تعداد گلبول های سفید خون بالا است، اما بیشتر آنها سلول های لوسمی هستند که از بدن در برابر عفونت محافظت نمی کنند و سلول های سفید خون طبیعی کافی وجود ندارد. این می تواند منجر به موارد زیر شود:

عفونت هایی که می توانند به دلیل کمبود گلبول های سفید خون طبیعی رخ دهند. کودکان مبتلا به سرطان خون ممکن است به عفونت هایی مبتلا شوند که به نظر نمی رسد از بین بروند یا ممکن است درگیر عفونت های مداوم شوند.

تب، اغلب نشانه اصلی عفونت است. اما برخی از کودکان ممکن است بدون داشتن عفونت تب داشته باشند.

علائم ناشی از تعداد کم پلاکت خون: پلاکت های موجود در خون به طور معمول به توقف خونریزی کمک می کنند. کمبود پلاکت می تواند منجر به موارد زیر شود:

• کبودی و خونریزی آسان
• خونریزی مکرر یا شدید بینی
• خونریزی لثه

درد استخوان یا مفصل: این درد ناشی از تجمع سلول های سرطان خون در نزدیکی سطح استخوان یا داخل مفصل است.

تورم شکم: سلول های سرطان خون می توانند در کبد و طحال جمع شوند و باعث بزرگتر شدن این اندام ها شوند. این ممکن است به عنوان تورم شکم مورد توجه قرار گیرد. دنده های تحتانی معمولاً این اندام ها را می پوشاند، اما وقتی بزرگ می شوند، پزشک اغلب می تواند آنها را احساس کند.

تورم غدد لنفاوی: برخی از لوسمی ها به غدد لنفاوی گسترش می یابند که به طور معمول مجموعه های کوچک (به اندازه لوبیا) از سلول های ایمنی بدن هستند. گره های متورم ممکن است به صورت توده هایی در زیر پوست در قسمت های خاصی از بدن (مانند کناره های گردن، در نواحی زیر بغل، بالای استخوان ترقوه یا کشاله ران) احساس شوند. گره های لنفاوی داخل قفسه سینه یا شکم نیز ممکن است متورم شوند، اما این موارد فقط در آزمایش های تصویربرداری مانند CT اسکن یا MRI قابل مشاهده است.

در نوزادان و کودکان، غدد لنفاوی اغلب هنگامی که در حال مبارزه با عفونت هستند، بزرگتر می شوند. بزرگ شدن غدد لنفاوی در کودک بیشتر از لوسمی نشانه عفونت است، اما باید توسط پزشک بررسی شود و از نزدیک پیگیری شود.

سرفه یا مشکل تنفس: برخی از انواع سرطان خون می توانند بر ساختارهای میانی قفسه سینه مانند غدد لنفاوی یا تیموس (اندام کوچکی در جلوی نای، لوله تنفسی که به ریه ها منتهی می شود) تأثیر بگذارند. بزرگ شدن تیموس یا غدد لنفاوی قفسه سینه می تواند بر نای فشار وارد کرده و باعث سرفه یا مشکل تنفس شود.

در برخی موارد که تعداد گلبول های سفید خون بسیار زیاد است، سلول های لوسمی می توانند در رگ های خونی ریه جمع شوند که همچنین می تواند باعث مشکل تنفس شود.

تورم صورت و بازوها: یک تیموس بزرگ ممکن است به ورید اجوف فوقانی (SVC) فشار وارد کند که یک ورید بزرگ است که خون را از سر و بازوها به قلب منتقل می کند. این می تواند باعث شود خون در وریدها انباشته شود که به عنوان سندرم SVC شناخته می شود. این مشکل می تواند منجر به تورم در صورت ، گردن ، بازوها و قسمت فوقانی قفسه سینه (گاهی اوقات با رنگ پوست مایل به آبی) شود. علائم همچنین می توانند شامل سردرد، سرگیجه و تغییر هوشیاری در صورت تأثیر بر مغز باشند. سندرم SVC می تواند تهدید کننده زندگی باشد، بنابراین باید فوراً درمان شود.

سردرد، تشنج، استفراغ: تعداد کمی از کودکان مبتلا به سرطان خون هستند که از ابتدا سرطان در مغز و نخاع گسترش یافته است. این می تواند منجر به علائمی مانند سردرد، مشکل تمرکز، ضعف، تشنج، استفراغ، مشکلات تعادل و تاری دید شود.

بثورات یا مشکلات لثه: در کودکان مبتلا به سرطان خون حاد میلوئیدی (AML)، سلول های لوسمی ممکن است به لثه گسترش یافته و باعث تورم، درد و خونریزی شوند.

اگر AML به پوست گسترش یابد، می تواند باعث ایجاد لکه های کوچک و تیره شود که شبیه بثورات معمول هستند. به مجموعه ای از سلول های AML در زیر پوست یا سایر قسمت های بدن کلروما یا سارکوم گرانولوسیتی گفته می شود.

خستگی و ضعف شدید: نتیجه نادر اما بسیار جدی AML خستگی مفرط، ضعف و اختلال در گفتار است. این می تواند زمانی اتفاق بیفتد که تعداد بسیار زیادی از سلول های لوسمی خون را غلیظ کرده و گردش خون را از طریق رگ های خونی کوچک مغز کاهش می دهد.

باز هم، بیشتر علائم فوق به احتمال زیاد ناشی از چیزی غیر از سرطان خون است. هنوز هم مهم است که این علائم توسط پزشک بررسی شود تا در صورت لزوم علت آن کشف و درمان شود.

از دست دادن اشتها و کاهش وزن: اگر طحال و یا کبد به اندازه کافی بزرگ شوند، می توانند به سایر اندام ها مانند معده فشار وارد کنند. این باعث می شود کودک بعد از خوردن فقط مقدار کمی غذا احساس سیری کند و به مرور زمان باعث از دست دادن اشتها و کاهش وزن شود.

علائم اولیه سرطان خون در کودکان

تشخیص علائم اولیه سرطان خون دشوار است. همچنین، ممکن است از کودکی به کودک دیگر متفاوت باشد. همه کودکان مبتلا به سرطان خون علائم ذکر شده در بالا را نشان نمی دهند. علائم اولیه بستگی به این دارد که کودک به لوسمی حاد مبتلا باشد یا لوسمی مزمن. علائم سرطان خون حاد اغلب به سرعت ظاهر می شوند و ممکن است بیشتر به چشم بیایند. مبتلایان به لوسمی مزمن ممکن است علائم خفیف تری داشته باشند که با گذشت زمان به تدریج ایجاد شود.

اگر والدین به علائم فوق پی ببرند، بهتر است کودک را در اسرع وقت نزد پزشک ببرند. تشخیص سریع می تواند اطمینان حاصل کند که کودک به سرعت درمان را دریافت می کند. با این حال، بسیاری از این علائم شایع است و می تواند نشان دهنده طیف وسیعی از بیماری ها باشد. پزشک قبل از تشخیص، آزمایش ها و ارزیابی های مختلفی را انجام می دهد.

جمع بندی

علائم سرطان خون در کودکان می تواند مشابه علائم مشکلات دیگری جز سرطان باشد. بنابراین، به محض مشاهده نمودن هر یک از علائم بالا در کودک، بایستی به پزشک مراجعه نموده و علت را جویا شوید و در صورت تشخیص سرطان خون، اقدامات لازم در راستای درمان را پیگیری نمایید. می توانید با مراجعه به انستیتو کانسر پردیس شیراز، از امکانات پیشرفته و به روز این مرکز در راستای تشخیص و درمان کودک خود اقدام نمایید.