عوارض پرتودرمانی بعد از درمان سرطان؛ چه چیزهایی طبیعیه و چطور می‌تونیم باهاش کنار بیایم؟
پرتودرمانی یکی از روش‌های مهم در درمان انواع سرطان به‌شمار میاد. با اینکه این روش به کنترل یا از بین بردن سلول‌های سرطانی کمک می‌کنه، اما ممکنه بعد از پایان جلسات، بدن دچار تغییراتی بشه که برای بیمار نگران‌کننده باشه. خیلی از افراد با این سؤال روبه‌رو می‌شن که: «آیا این عوارض طبیعیه؟ باید چکار کنم؟»
واقعیت اینه که عوارض پرتودرمانی برای هر فرد متفاوته. ممکنه دچار خستگی، التهاب پوستی، تغییرات گوارشی یا مشکلات موقتی در ناحیه درمان بشید. بیشتر این عوارض قابل کنترل هستن و با آگاهی و مراقبت مناسب می‌شه راحت‌تر باهاشون کنار اومد.
در این مقاله از پردیس کانسر سعی کردیم به زبان ساده درباره‌ی عوارض پرتودرمانی صحبت کنیم؛ تا بدونید چه واکنش‌هایی ممکنه اتفاق بیفته، کدوم‌ها نگران‌کننده نیستن، و چطور می‌تونید بهتر از بدنتون مراقبت کنید. همراه ما باشید.
- عوارض پرتودرمانی چطور ایجاد می شوند؟
- رایج‌ترین عوارض پرتودرمانی که ممکنه تجربه کنید
-
سوالات متداول درباره عوارض پرتودرمانی
عوارض پرتودرمانی چطور ایجاد می شوند؟
پرتودرمانی با استفاده از اشعه‌ی پرانرژی، سلول‌های سرطانی رو هدف قرار می‌ده و تخریب می‌کنه. با اینکه این روش بسیار مؤثره، اما اشعه‌ها نمی‌تونن تفاوت زیادی بین سلول‌های سالم و سرطانی قائل بشن. به همین دلیل ممکنه برخی از سلول‌های سالم اطراف ناحیه درمان هم تحت تأثیر قرار بگیرن.
وقتی این سلول‌های سالم آسیب می‌بینن، بدن واکنش نشون می‌ده؛ چیزی که ما به‌عنوان "عوارض جانبی" می‌شناسیم. شدت این عوارض به عوامل مختلفی بستگی داره؛ مثل:
-
ناحیه‌ای از بدن که تحت درمان قرار گرفته
-
دوز و مدت زمان پرتودرمانی
-
وضعیت کلی سلامت بیمار
-
هم‌زمانی با شیمی‌درمانی یا درمان‌های دیگه
در ادامه با رایج‌ترین عوارض پرتودرمانی آشنا می‌شیم تا بدونید چه چیزهایی ممکنه تجربه کنید و چطور باید باهاشون برخورد کنید.
در صورتی که نیاز به نوبت پرتودرمانی دارید، می‌تونید با کلیک روی لینک زیر، درخواست خودتون رو ثبت کنید:
رایج‌ترین عوارض پرتودرمانی که ممکنه تجربه کنید
عوارض پرتودرمانی بسته به محل درمان می‌تونن متفاوت باشن، اما برخی واکنش‌ها بین بیشتر بیماران مشترکن. این عوارض معمولاً موقتی هستن و بعد از پایان درمان به‌مرور کاهش پیدا می‌کنن. در ادامه با عوارض پرتکرار آشنا می‌شید:
-
خستگی:
یکی از رایج‌ترین عوارضه. حتی اگر فعالیت زیادی نداشته باشید، ممکنه احساس ضعف یا بی‌انرژی بودن کنید. خستگی معمولاً به‌مرور زمان شدت می‌گیره و بعد از پایان درمان کاهش پیدا می‌کنه.
-
تغییرات پوستی:
ناحیه‌ای که تحت پرتودرمانی قرار می‌گیره ممکنه قرمز، خشک یا پوسته‌پوسته بشه. این تغییرات شبیه آفتاب‌سوختگی هستن و معمولاً با مراقبت‌های ساده پوستی بهتر می‌شن.
-
مشکلات گوارشی:
در صورتی که ناحیه‌ی شکم یا لگن تحت درمان باشه، ممکنه با تهوع، اسهال یا تغییر در اشتها مواجه بشید. تغذیه مناسب و مشورت با پزشک می‌تونه کمک‌کننده باشه.
-
تغییرات در ادرار یا حرکات روده:
اگر ناحیه لگن یا شکم پرتودهی بشه، ممکنه دفعات ادرار یا احساس سوزش هنگام ادرار بیشتر بشه، یا تغییراتی در عملکرد روده ایجاد بشه.
-
ریزش مو در ناحیه درمان:
اگر ناحیه سر یا قسمتی از بدن که مو داره تحت درمان باشه، ممکنه موها در اون ناحیه بریزه. معمولاً این ریزش موقتیه.
چطور عوارض پرتودرمانی رو کاهش بدیم؟
خبر خوب اینه که بیشتر عوارض پرتودرمانی قابل کنترل هستن و با رعایت چند نکته ساده، می‌تونید دوران درمان رو راحت‌تر پشت سر بذارید. در ادامه چند راهکار کاربردی برای کاهش ناراحتی‌ها و بهبود کیفیت زندگی بعد از پرتودرمانی آورده شده:
-
استراحت کافی، اما نه بیش از حد
بدن شما در حال ترمیمه. خواب کافی مهمه، ولی تحرک سبک مثل پیاده‌روی کوتاه هم می‌تونه به کاهش خستگی کمک کنه.
-
مراقبت از پوست
از صابون‌های ملایم و بدون عطر استفاده کنید، پوست ناحیه پرتودهی رو نخارونید و از قرار گرفتن در معرض آفتاب پرهیز کنید.
-
تغذیه مناسب
غذاهای سبک، مقوی و کم‌ادویه بخورید. اگه حالت تهوع دارید، وعده‌ها رو کوچک‌تر و بیشتر کنید. در مورد رژیم غذایی حتماً با پزشک یا کارشناس تغذیه مشورت کنید.
-
نوشیدن مایعات
آب کافی بنوشید تا بدنتون هیدراته بمونه و عملکرد کلی بدن بهتر باشه، به‌ویژه برای کاهش عوارض گوارشی.
-
حفظ روحیه
صحبت با یک مشاور، شرکت در گروه‌های حمایتی یا حتی حرف زدن با خانواده و دوستان می‌تونه به آرامش ذهنی شما کمک کنه.
در صورتی که علائم جدید یا شدیدتری رو تجربه کردید، بهتره در اولین فرصت با پزشک‌تون تماس بگیرید. توی بخش بعدی دقیق‌تر می‌گیم چه زمانی باید حتماً پزشک رو در جریان بذارید.
چه زمانی باید با پزشک تماس بگیریم؟
بیشتر عوارض پرتودرمانی خفیف و موقتی هستن، اما بعضی نشانه‌ها ممکنه نیاز به بررسی فوری توسط پزشک داشته باشن. اینکه بدونید چه زمانی باید پزشک رو در جریان بذارید، کمک می‌کنه از بروز مشکلات جدی‌تر جلوگیری بشه.
در صورتی که با هرکدوم از موارد زیر مواجه شدید، بهتره حتماً با تیم درمان تماس بگیرید:
-
تب یا لرز
ممکنه نشونه‌ای از عفونت باشه، به‌ویژه اگر سیستم ایمنی‌تون ضعیف شده باشه.
-
درد شدید یا غیرعادی
دردی که با داروهای معمولی کنترل نمی‌شه یا ناگهانی شروع شده، باید بررسی بشه.
-
خونریزی یا کبودی بدون دلیل
ممکنه علامت مشکل در خون‌سازی یا عوارض خونی پرتودرمانی باشه.
-
تهوع یا استفراغ مداوم
اگه با وجود تغذیه مناسب همچنان حالت تهوع دارید یا نمی‌تونید غذا بخورید، باید بررسی بشه.
-
اسهال یا یبوست شدید و طولانی‌مدت
تغییرات شدید در گوارش می‌تونن بدن رو ضعیف کنن.
-
کاهش وزن سریع یا بی‌دلیل
ممکنه نشونه‌ای از سوء‌تغذیه یا سایر عوارض جدی باشه.
بدن هر فرد با درمان متفاوت رفتار می‌کنه. پس اگه حس کردید حال‌تون «طبیعی نیست»، حتی اگه علائم جزئی باشن، بهتره شک نکنید و با پزشک مشورت کنید.
عوارض اختصاصی پرتودرمانی در قسمت‌های مختلف بدن
از اونجایی که پرتودرمانی روشی موضعیه، ناحیه‌ای که اشعه به اون تابیده می‌شه، نقش زیادی در نوع عوارضی داره که ممکنه تجربه کنید. به‌عبارت دیگه، عوارض پرتودرمانی در مغز با عوارض پرتودرمانی در شکم یا لگن متفاوته.
در ادامه به عوارض پرتودرمانی بسته به ناحیه درمان اشاره می‌کنیم. توجه داشته باشید که ممکنه هیچ‌کدوم از این عوارض برای شما ایجاد نشه، یا فقط یک یا چند مورد از اون‌ها رو با شدت‌های متفاوت تجربه کنید. در مورد شرایط خاص خودتون حتماً با پزشک یا تیم درمانی‌تون صحبت کنید.
| قسمت بدن | عوارض احتمالی پرتودرمانی |
| مغز |
|
| سر و گردن |
|
| پستان |
|
| قفسه سینه |
|
| لگن و روده |
|
| شکم و معده |
|
سوالات متداول درباره عوارض پرتودرمانی
آیا همه‌ی بیماران دچار عوارض پرتودرمانی می‌شن؟
نه، شدت و نوع عوارض در افراد مختلف متفاوته و بعضی بیماران ممکنه فقط علائم خفیف داشته باشن یا هیچ عارضه‌ای تجربه نکنن.
عوارض پرتودرمانی معمولاً چقدر طول می‌کشه؟
بیشتر عوارض در طول درمان یا کمی بعد از اون ایجاد می‌شن و طی چند هفته تا چند ماه کاهش پیدا می‌کنن.
آیا عوارض پرتودرمانی دائمی هستن؟
بیشتر عوارض موقتی هستن، ولی برخی عوارض نادر ممکنه مدت‌دار یا در موارد خاص دائمی باشن.
می‌تونم پرتودرمانی رو با شیمی‌درمانی همزمان انجام بدم؟
بله، در بعضی موارد پزشک هر دو روش رو همزمان توصیه می‌کنه، ولی ممکنه شدت عوارض افزایش پیدا کنه.
بهترین راه کاهش عوارض پرتودرمانی چیه؟
استراحت کافی، تغذیه مناسب، مراقبت از پوست و پیروی از توصیه‌های تیم درمانی بهترین روش‌های مدیریت عوارض هستن.
جمع بندی
پرتودرمانی یکی از مؤثرترین روش‌های درمان سرطان به‌شمار میاد، اما مثل هر درمان دیگه‌ای ممکنه با عوارضی همراه باشه. اینکه بدونیم چه عوارضی ممکنه تجربه کنیم، چطور باهاشون کنار بیایم و چه زمانی باید به پزشک اطلاع بدیم، کمک بزرگیه برای اینکه این مسیر درمانی رو با آرامش و آگاهی بیشتری طی کنیم.
به خاطر داشته باشید که تجربه هر فرد متفاوته. اگر نگرانی یا سوالی دارید، بهترین راه اینه که با پزشک یا تیم مراقبت‌تون مشورت کنید. ما در پردیس کانسر همیشه کنار شما هستیم تا مسیر درمان‌تون روشن‌تر و قابل‌تحمل‌تر باشه.
مطالب مرتبط:
مجموعه درمانی پردیس شیراز در سال هشتاد وچهار با شعار سلامت نیاز نخست و با هدف ارتقاء سلامت مجموعه درمانی پردیس شهروندان در فضایی به وسعت چهارصد متر مربع و با بخشهای اورژانس، داروخانه و دندان پزشکی در شیراز آغاز بکار نمود.شهروندان در فضایی به وسعت چهارصد متر مربع و با بخشهای اورژانس، داروخانه و دندان پزشکی در شیراز آغاز بکار نمود.
لینک های مرتبط
ما را در شبکه های اجتماعی دنبال کنید
