خونریزی مقعدی یکی از مشکلات شایعی است که بسیاری از افراد در طول زندگی خود با آن مواجه می‌شوند. در بسیاری از موارد، این مشکل ناشی از عواملی همچون هموروئید یا ترک‌های مقعدی است، اما در برخی موارد، خونریزی مقعدی می‌تواند نشانه‌ای از مشکلات جدی‌تری مانند سرطان روده باشد. آگاهی از علائم و دلایل مختلف خونریزی مقعدی می‌تواند به تشخیص زودهنگام بیماری‌های خطرناک کمک کرده و از عواقب جدی‌تر جلوگیری کند. در این مقاله از کانسر پردیس به بررسی ارتباط خونریزی مقعدی با سرطان روده و راه‌های تشخیص آن خواهیم پرداخت.

خونریزی مقعدی: علل، علائم و درمان‌های آن

خونریزی مقعدی می‌تواند همزمان با دفع مدفوع یا به صورت جداگانه رخ دهد. شدت خونریزی بسته به علت آن ممکن است خفیف یا شدید باشد و رنگ آن می‌تواند قرمز روشن، قرمز تیره یا قهوه‌ای باشد. رنگ خونریزی می‌تواند نشان‌دهنده محل دقیق خونریزی باشد؛ برای مثال، خون تیره‌تر ممکن است به علت خونریزی از بخش‌های بالاتری از دستگاه گوارش باشد. دستگاه گوارش شامل مری، معده، روده باریک، روده بزرگ، راست‌روده (رکتوم) و مقعد است. آسیب به هر یک از این نواحی می‌تواند موجب خونریزی و دفع آن از طریق مدفوع شود. در نتیجه، خونریزی از مقعد ممکن است نشانه‌ای از یک مشکل یا بیماری جدی باشد.

رابطه خونریزی مقعدی و سایر بیماری‌های گوارشی:

خونریزی مقعدی ممکن است به دلایل مختلفی رخ دهد. برخی از علل رایج خونریزی مقعدی عبارتند از:

هموروئیدها: این بیماری‌ها شامل تورم و التهاب وریدهای مقعدی هستند که می‌توانند باعث خونریزی شوند.
شقاق مقعدی: ترک‌ها یا شکاف‌های مقعدی که ممکن است به دلیل فعالیت‌های شدید معده، یبوست، دیابت یا شرایط دیگر ایجاد شوند و باعث خونریزی شوند.
التهاب مقعد: التهاب‌های مقعدی مانند التهاب مخاط، بیماری‌های التهابی روده و یا تومورهای خوش‌خیم و بدخیم می‌توانند منجر به خونریزی شوند.
بیماری‌های گوارشی: برخی بیماری‌ها مانند بیماری کرون و زخم‌های روده‌ای نیز می‌توانند باعث خونریزی مقعدی شوند.
عفونت‌ها: عفونت‌های باکتریایی، ویروسی یا قارچی نیز می‌توانند موجب خونریزی مقعدی شوند.

در هر صورت، در صورت بروز خونریزی مقعدی، مراجعه به پزشک برای تشخیص علت و دریافت درمان مناسب ضروری است.

انواع مختلف خونریزی مقعدی و علل آن

خونریزی مقعدی به هر نوع خونی اطلاق می‌شود که از مقعد خارج می‌شود. اگر خون مشاهده‌شده روشن یا تیره باشد، احتمالاً فرد در آن لحظه دچار خونریزی از رکتوم است. در علم پزشکی، این نوع خونریزی را خونریزی دستگاه گوارش (GI) می‌نامند. هر گونه آسیب به دستگاه گوارش از مری تا روده بزرگ می‌تواند موجب این خونریزی شود. دلایل خونریزی مقعدی می‌تواند متفاوت باشد و بستگی به شدت خونریزی یا محل آن دارد. به طور کلی، انواع خونریزی مقعدی را می‌توان به دسته‌های مختلفی تقسیم کرد:

خونریزی مقعدی یا خونریزی از رکتوم:

این نوع خونریزی شامل خون روشن و تازه است که هیچ‌گونه ترکیبی با مدفوع ندارد. خونریزی ممکن است پس از دفع مدفوع رخ دهد یا به صورت رگه‌هایی بر سطح مدفوع ظاهر شود. این علامت ممکن است ناشی از بواسیر یا شقاق مقعدی باشد.

خونریزی از معده یا روده کوچک:

برخی از خونریزی‌های مقعدی ممکن است به دلیل آسیب به معده یا روده کوچک ایجاد شوند. خون برای رسیدن به مقعد از این اعضا باید مسیری طولانی را طی کند و به همین دلیل رنگ آن تیره‌تر شده و معمولاً با مدفوع ترکیب می‌شود. این نوع خونریزی وضعیت اورژانسی است و فرد باید فوراً به پزشک مراجعه کند.

علائم خونریزی مقعدی: چگونه متوجه شویم که مشکل جدی است؟

همواره خونریزی مقعدی باید توسط پزشک بررسی شود، زیرا ممکن است نشانه یک مشکل جدی باشد. خونریزی از دستگاه گوارش ممکن است به اشکال مختلفی دیده شود:

• خون قرمز روشن بر روی مدفوع (خون پس از دفع مدفوع)
• خون تیره که با مدفوع ترکیب می‌شود
• مدفوع سیاه و قیری رنگ (ملنا)
• خون قرمز روشن در استفراغ
• استفراغ با خون تیره

خونریزی از باسن ممکن است کاملاً بدون علامت باشد که به آن خونریزی مخفی گفته می‌شود. این نوع خونریزی گاهی با علائمی مانند درد مقعد، اسهال، یبوست، مدفوع تیره و دفع مخاط همراه است. همچنین در مواردی که خونریزی شدید و ناگهانی باشد، علائمی مانند درد شکم، ورم شکم، کاهش وزن ناخواسته و کم‌خونی ایجاد می‌شود. بیمار مبتلا به کم‌خونی ممکن است با علائم زیر روبرو شود:

• رنگ پریدگی
• احساس ضعف
• درد شدید شکم
• غش کردن
• احساس سرگیجه هنگام ایستادن
• خستگی

علائم خونریزی از روده بزرگ شامل مواردی مانند اسهال مداوم، افزایش ضربان قلب، خونریزی بواسیر بدون درد، درد یا گرفتگی شکم، و بروز علائم مسمومیت غذایی می‌شود.

آزمایشات مورد نیاز برای تشخیص سرطان روده و خون ریزی مقعدی

اگر خونریزی از رکتوم یا بخش‌های انتهایی روده بزرگ باشد، خون به رنگ قرمز روشن روی مدفوع یا در ترکیب با آن دفع می‌شود. خونریزی از ابتدای روده بزرگ یا انتهای روده کوچک معمولاً همراه با خون تیره در مدفوع است.

در صورتی که خونریزی از مری، معده یا دئودنوم (قسمت ابتدایی روده باریک) باشد، مدفوع سیاه و قیری رنگ و بسیار بدبو خواهد بود. خونریزی از قسمت بالایی دستگاه گوارش همچنین می‌تواند باعث استفراغ به رنگ قرمز روشن یا شبیه دانه‌های قهوه‌ای شود. در خونریزی مخفی، تغییرات رنگی در مدفوع مشاهده نمی‌شود، اما با استفاده از آزمایش‌های ساده می‌توان خون مخفی را در مدفوع شناسایی کرد.

علاوه بر این، مصرف برخی داروها مانند آهن، بیسموت و آنتی‌بیوتیک Cefdinir یا خوردن غذاهایی مانند چغندر قند می‌تواند باعث تغییر رنگ مدفوع به قرمز یا سیاه شود که مشابه خونریزی از دستگاه گوارش است.

در صورت مشاهده خونریزی غیرطبیعی از مقعد، حتماً به پزشک مراجعه کنید. پزشک پس از گرفتن شرح حال و معاینه دقیق، ممکن است محل خونریزی را تشخیص دهد و در صورت لزوم با انجام تست‌های اضافی، به تشخیص نهایی برسد.

1.آزمایشات خون

با استفاده از این آزمایش می‌توان میزان خونریزی و مدت زمان آن را تشخیص داد. همچنین آزمایش خون می‌تواند در شناسایی فاکتورهای سرطانی مؤثر باشد. این آزمایش ساده نتایج ارزشمندی را ارائه می‌دهد.

2.آزمایش نمونه مدفوع

در بسیاری از موارد، خون در مدفوع وجود دارد ولی به صورت مخفی است و قابل تشخیص نیست. در چنین شرایطی باید آزمایش خاصی به نام آزمایش خون مخفی در مدفوع انجام شود. خونریزی مقعدی ممکن است به صورت میکروسکوپی باشد و فرد هیچ احساسی از آن نداشته باشد.

3. عکس رادیوگرافی

همانطور که اشاره کردیم، خونریزی مقعدی ممکن است به دلیل سرطان روده باشد. برای تشخیص سرطان روده، می‌توان از روش‌های تصویربرداری و اشعه ایکس نیز استفاده کرد.

4.اندوسکوپی

خونریزی مقعدی می‌تواند ناشی از خونریزی از بخش‌های بالایی یا پایینی دستگاه گوارش باشد. تشخیص محل دقیق خونریزی ضروری است. یکی از روش‌های تشخیص خونریزی از قسمت‌های بالای دستگاه گوارش، استفاده از اندوسکوپی است. در این روش، یک لوله باریک با دوربین به داخل دستگاه گوارش وارد می‌شود و از آن عکس‌ها و فیلم‌هایی گرفته می‌شود تا محل خونریزی شناسایی گردد.

آیا خونریزی مقعدی می‌تواند نشانه‌ای از سرطان روده باشد؟

خونریزی مقعدی یکی از علائم رایج مشکلات دستگاه گوارش است، اما در برخی موارد ممکن است نشانه‌ای از سرطان روده باشد. در صورتی که خونریزی به صورت مداوم یا همراه با علائم دیگری مانند تغییرات در عادات روده، کاهش وزن ناخواسته یا درد شکم باشد، باید به پزشک مراجعه کرد. سرطان روده بزرگ یا کولورکتال ممکن است در مراحل اولیه خود علائمی مشابه با مشکلات گوارشی دیگر ایجاد کند، بنابراین تشخیص زودهنگام و بررسی‌های دقیق از جمله کولونوسکوپی می‌تواند به شناسایی و درمان به موقع کمک کند.

چگونه از خونریزی مقعدی پیشگیری کنیم؟

برای پیشگیری از خونریزی مقعدی، می‌توانید اقدامات زیر را رعایت کنید:

1. افزایش مصرف مایعات: نوشیدن مقدار کافی آب و مایعات مانند آب‌های معدنی، آب‌نبات و دمنوش‌های گیاهی می‌تواند از خشکی و تحریک در ناحیه مقعد جلوگیری کند.
2. تغذیه سالم: مصرف غذاهای پر فیبر مانند سبزیجات، میوه‌ها، مغزها و مواد غذایی تازه می‌تواند از یبوست و خونریزی مقعدی پیشگیری کند.
3. حفظ بهداشت مقعد: استفاده از نوار بهداشتی مناسب پس از دفع، جلوگیری از تراکم مدفوع و رعایت بهداشت منظم مقعد می‌تواند از خونریزی جلوگیری کند.
4. احتیاط در مصرف داروها: پرهیز از مصرف طولانی‌مدت داروهای محرک مخاط و داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) می‌تواند خطر خونریزی مقعدی را کاهش دهد.
5. فعالیت بدنی و کنترل وزن: ورزش منظم و حفظ وزن سالم می‌تواند از مشکلات گوارشی مانند یبوست و هموروئید جلوگیری کند و خطر خونریزی مقعدی را کاهش دهد.
6. مراجعه به پزشک: مراجعه منظم به پزشک و انجام بررسی‌های دوره‌ای می‌تواند نشانه‌های خونریزی را زودتر شناسایی کرده و از عواقب جدی‌تر جلوگیری کند.

نتیجه گیری

خونریزی مقعدی می‌تواند نشانه‌ای از مشکلات گوارشی مختلف باشد، از هموروئید و شقاق مقعدی گرفته تا بیماری‌های جدی‌تر مانند سرطان روده. شناسایی دقیق علت خونریزی و مراجعه به پزشک برای تشخیص به موقع می‌تواند از مشکلات جدی‌تر جلوگیری کند و درمان مناسب را آغاز کند. آزمایشات مختلف از جمله آزمایش خون و اندوسکوپی می‌توانند به تشخیص دقیق کمک کنند.

برای پیشگیری از خونریزی مقعدی، رعایت نکات ساده اما مؤثر مانند مصرف مایعات کافی، رژیم غذایی غنی از فیبر، انجام ورزش منظم و مراقبت از بهداشت مقعدی بسیار مهم است. همچنین، پیگیری وضعیت سلامت با مراجعه منظم به پزشک می‌تواند به شناسایی و درمان زودهنگام مشکلات گوارشی کمک کرده و از بروز مشکلات بزرگ‌تر جلوگیری کند.