شیمی درمانی به عنوان یکی از راههای درمان سرطان روده بزرگ، شامل داروهای ضد سرطان می باشد که از طریق دهان یا تزریق در رگ به بیمار داده می شود. این داروها از طریق جریان خون در بدن به حرکت درآمده و خود را به بیشتر بخش های بدن می رسانند. شیمی درمانی برای درمان سرطان روده بزرگ در زمان های متفاوتی انجام می شود. در ادامه، به این موضوع، چگونگی انجام آن و داروهایی که در این روش درمانی به کار گرفته می شوند، خواهیم پرداخت.

• چه زمانی از شیمی درمانی استفاده می شود؟
• چگونگی انجام شیمی درمانی
• داروهای مورد استفاده در شیمی درمانی برای درمان سرطان روده
• عوارض جانبی شیمی درمانی در درمان سرطان روده

شیمی درمانی قبل از جراحی Neoadjuvant chemo، قبل از جراحی برای کاهش سرطان و سهولت برداشتن آن انجام می شود. این کار اغلب برای سرطان رکتوم انجام می شود.

شیمی درمانی برای سرطان روده پیشرفته، زمانی به کار گرفته می شود که سلول های سرطانی به دیگر بخش های بدن مانند کبد نیز سرایت کرده باشد. شیمی درمانی در این مرحله برای کوچک کردن تومورها و تسکین مشکلات ایجاد شده انجام می شود. اگر چه احتمال بهبود سرطان وجود ندارد، اما اغلب به افراد کمک می کند احساس بهتری داشته باشند و طول عمر بیشتری داشته باشند.

شیمی درمانی سیستمیک Systemic chemotherapy: داروها از طریق ورید وارد خون شده یا آنها را از طریق دهان مصرف می کنید. داروها وارد جریان خون می شوند و تقریباً به تمام مناطق بدن شما می رسند.

شیمی درمانی منطقه ای Regional chemotherapy: داروها دقیقاً در شریانی قرار می گیرند که به بخشی از بدن که مبتلا به سرطان است هدایت شوند. به این ترتیب، شیمی درمانی روی سلول های سرطانی در آن ناحیه متمرکز می شود. با محدود کردن مقدار دارویی که به بقیه بخش های بدن می رسند، عوارض جانبی کاهش می یابد.

داروهای شیمی درمانی برای سرطان روده بزرگ که از طریق ورید تزریق می شوند، می توانند به صورت تزریق طی چند دقیقه یا تزریق در طول دوره طولانی تر انجام شوند. این کار را می توان در مطب پزشک، مرکز تزریق یا در بیمارستان انجام داد.

برای تزریق داروی شیمیایی به داخل ورید، نیاز به سیستم IV بزرگ تر و محکم تری می باشد که به عنوان کاتترهای وریدی مرکزی (CVC)، دستگاه های دسترسی وریدی مرکزی (CVAD) یا خطوط مرکزی شناخته می شوند. این موارد برای قرار دادن داروها، فرآورده های خونی، مواد مغذی یا مایعات به داخل خون استفاده می شوند. همچنین، می توان از آنها برای گرفتن خون برای آزمایش استفاده کرد. انواع مختلف CVC وجود دارد. متداول ترین آنها پورت و خط PICC است.

شیمی درمانی به صورت دوره ای تجویز می شود و به دنبال آن، یک دوره استراحت به شما می دهند تا اثرات داروها بهبود یابد. دوره ها اغلب 2 یا 3 هفته طول می کشند. این برنامه بسته به داروهای مورد استفاده متفاوت است. به عنوان مثال، در مورد برخی داروها ، شیمی درمانی تنها روز اول دوره انجام می شود. در حالی که در مورد دیگر داروها، ممکن است چند روز پشت سر هم یا هفته ای یک بار تجویز شود. سپس، در پایان دوره، برنامه شیمی درمانی تکرار می شود تا دوره بعدی شروع شود.

شیمی درمانی Adjuvant یا Neoadjuvant اغلب بسته به داروهای مورد استفاده، 3 تا 6 ماه تجویز می شوند. طول دوره درمان سرطان روده بزرگ پیشرفته، به میزان عملکرد درمان و عوارض جانبی بستگی دارد.

داروهایی که برای سرطان روده بزرگ مورد استفاده قرار می گیرند، عبارتند از:

• 5-فلوروراسیل (FU-5)
• کپستابین (Xeloda)، قرصی که پس از رسیدن به تومور به 5-FU تغییر می یابد.
• ایرینوتسان (کامپتوسار)
• اگزالی پلاتین (الوکساتین)
• تری فلوریدین و تیپیراسیل (Lonsurf)، داروی ترکیبی به شکل قرص

اغلب اوقات، ترکیب 2 یا 3 دارو در شیمی درمانی مورد استفاده قرار می گیرد. گاهی اوقات، داروهای شیمی درمانی به همراه داروی درمان هدفمند تجویز می شود.

عوارض جانبی شیمی درمانی بسته به نوع و دوز داروهای تجویز شده و مدت زمان مصرف آنها متفاوت است. عوارض جانبی شایع شیمی درمانی می تواند شامل موارد زیر باشد:

• ریزش مو
• زخم دهان
• از دست دادن اشتها یا کاهش وزن
• تهوع و استفراغ
• اسهال
• تغییر ناخن
• تغییر پوست

شیمی درمانی می تواند سلول های خون ساز مغز استخوان را تحت تأثیر قرار دهد که منجر به موارد زیر می شود:

• افزایش احتمال عفونت (به علت تعداد کم گلبول های سفید خون)
• کبودی یا خونریزی (به علت تعداد کم پلاکت خون)
• خستگی (به علت تعداد کم گلبول های قرمز خون و دیگر دلایل)

برخی از عوارض جانبی ها به علت داروهای خاص شیمی درمانی ایجاد می شوند. از تیم مراقبتی خود در مورد عوارض جانبی احتمالی داروهای خاصی که دریافت می کنید، بپرسید. مثلاً:

سندروم دست و پا Hand-foot syndrome، این سندروم در طول درمان با کپستابین یا 5-FU (در صورت تزریق) ایجاد می شود. این سندروم می تواند به صورت قرمزی دست و پاها شروع شود و سپس ممکن است به درد و حساسیت در کف دست و پا بینجامد. اگر تشدید شود، ممکن است پوست تاول بزند یا پوست کنده شود که گاهی منجر به زخم های دردناک می شود. مهم است که بلافاصله در مورد علائم اولیه مانند قرمزی یا حساسیت به پزشک خود اطلاع دهید تا اقدامات لازم برای جلوگیری از بدتر شدن اوضاع را انجام دهد.

نورپاتی (آسیب عصبی)، یک عارضه جانبی شایع اگزالی پلاتین است. علائم شامل بی حسی، گزگز و حتی درد دست و پاها است. همچنین، می تواند باعث حساسایت شدید به سرما در گلو، مری (لوله اتصال گلو به معده) و کف دست شود. این حالت می تواند منجر به درد هنگام بلعیدن مایعات سرد شود. اگر اگزالی پلاتین دریافت کرده اید، در مورد عوارض جانبی با پزشکتان صحبت کنید و در صورت بی حسی، گز گز یا سایر عوارض جانبی، فوراً به او اطلاع دهید.

واکنش های آلرژیک یا حساسیتی، در برخی افراد هنگام مصرف داروی اگزالی پلاتین اتفاق می افتد. علائم می تواند شامل بثورات پوستی، تنگی قفسه سینه و مشکل تنفس، کمر درد یا احساس سرگیجه، حواس پرتی یا احساس ضعف باشد. در صورت مشاهده هر یک از این علائم هنگام شیمی درمانی، فوراً به پزشک خود اطلاع دهید.

اسهال، یکی از عوارض جانبی شایع بسیاری از داروهای شیمی درمانی است که می تواند با داروی ایرینوتسان، شدید شود. برای جلوگیری از کم آب شدن بدن باید سریع درمان شود. اگر از داروهای شیمی درمانی استفاده می کنید که ممکن است منجر به اسهال شود، پزشکتان دستوراتی را در مورد داروهایی که باید مصرف کنید و چگونگی مصرف آنها برای کنترل این وضعیت، به شما خواهد داد.

اغلب این عوارض جانبی با گذشت زمان و پس از پایان دوره درمان از بین می روند. برخی از آنها مانند بی حسی دست و پا ناشی از اگزالی پلاتین، ممکن است به مدت طولانی ادامه داشته باشند. اغلب روش هایی برای کاهش این عوارض وجود دارد. به عنوان مثال، می توان داروهایی برای کمک به شما در پیشگیری یا کاهش حالت تهوع و استفراغ تجویز کرد. ممکن است به شما گفته شود در هنگام شیمی درمانی، تراشه یخ در دهانتان قرار دهید تا احتمال ابتلا به زخم های دهان کاهش یابد.

هر گونه سوال در مورد عوارض جانبی را با تیم پزشکی خود در میان بگذارید. همچنین، عوارض جانبی یا تغییراتی را که هنگام دریافت شیمی درمانی مشاهده می کنید گزارش دهید تا بلافاصله درمان شوند. در برخی موارد، ممکن است نیاز به کاهش دوزهای داروهای شیمیایی یا تأخیر یا توقف درمان باشد تا از بدتر شدن مشکل پیشگیری شود. به نظر می رسد افراد مسن قادر به تحمل برخی از انواع شیمی درمانی برای سرطان روده بزرگ یا مقعد هستند. سن دلیل بر توقف درمان نیست.

جمع بندی

بعد از مشاهده علائم سرطان روده و مشورت با پزشک و تأیید این بیماری، شیمی درمانی به عنوان یکی از راههای درمان سرطان روده بزرگ پیشنهاد می شود. اگر چه این روش درمانی مانند سایر روشها ممکن است عوارضی را به دنبال داشته باشد، اما با مشورت با پزشک می توانید عوارض جانبی ناشی از درمان را مدیریت کرده و آنها را کاهش دهید. شما می توانید با مراجعه به کلینیک سرطان پردیس شیراز، از تجهیزات به روز و پیشرفته و راهنمایی های پزشکان حاذق این مرکز درمان سرطان بهره مند شده و روند درمان را هر چه سریع تر پیش بگیرید.

اگر در جستجوی بهترین دکتر پرتودرمانی در شیراز  و بهترین دکتر شیمی درمانی در شیراز هستید ما به شما انستیتو کانسر پردیس را معرفی می کنیم. در این مرکز کلیه خدمات درمانی مرتبط، با بهترین امکانات و تجهیزات توسط تیم پزشکان متخصص و نامی در جنوب کشور انجام می شود.