سرطان سینه عود کننده زمانی اتفاق می افتد که سرطان سینه پس از درمان اولیه سرطان، به بدن بازگردد. اگر چه درمان اولیه با هدف از بین بردن کلیه سلول های سرطانی انجام می شود، اما تعداد معدودی از سلول ها ممکن است از درمان سر باز زده و زنده بمانند. این سلول های سرطانی کشف نشده، تکثیر شده و منجر به عود سرطان پستان می شوند. سرطان پستان عود کننده ممکن است ماهها یا سال ها پس از درمان اولیه رخ دهد. سرطان ممکن است در همان مکان سرطان اولیه به بدن بازگردد (عود موضعی) و یا ممکن است به بخش های دیگر بدن گسترش یابد (عود فاصله دار).

تشخیص سرطان سینه عود کننده ممکن است دشوارتر از تشخیص اولیه باشد. البته درمان ممکن است سرطان پستان عود کننده موضعی یا فاصله دار را از بین ببرد یا بیماری را برای دوره ای طولانی تحت کنترل درآورد.

نشانه های عود سرطان سینه

علائم و نشانه های بازگشت سرطان سینه بستگی به نقطه ای از بدن دارد که سرطان به آن بازگشته است.

عود موضعی سرطان سینه

در عود موضعی، سرطان در همان ناحیه ای رخ می دهد که سرطان اولیه اتفاق افتاده بود. اگر تحت جراحی لامپکتومی قرار گرفته باشید، سرطان می تواند در بافت پستان باقی مانده عود کند. اگر تحت عمل ماستکتومی قرار گرفته باشید، سرطان می تواند در بافت دیواره قفسه سینه یا پوست، عود کند.

علائم و نشانه های عود موضعی در پستان ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• توده جدید در پستان یا بخش های سفت نامنظم
• تغییر در پوست پستان
• التهاب یا قرمزی پوست
• ترشح نوک پستان

علائم و نشانه های عود موضعی سرطان سینه در قفسه سینه بعد از ماستکتومی ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• یک یا چند گره بدون درد روی یا زیر پوست قفسه سینه
• سفت شدن ناحیه ای جدید در امتداد یا نزدیکی اسکار ماستکتومی

عود منطقه ای سرطان سینه

عود منطقه ای سرطان سینه به معنی بازگشت سرطان به غدد لنفاوی مجاور است. علائم و نشانه های عود منطقه ای ممکن است شامل توده یا تورم در غدد لنفاوی نواحی زیر باشد:

• زیر بغل
• نزدیک ترقوه
• شیار بالای ترقوه
• گردن

عود فاصله دار سرطان سینه

عود فاصله دار (متاستاتیک) زمانی اتفاق می افتد که سرطان به بخش های دور بدن، به اغلب استخوان ها، کبد و روده گسترش یابد. علائم و نشانه های این نوع سرطان عبارتند از:

درد مداوم و تشدید درد در قفسه سینه، کمر یا لگن

• سرفه مداوم
• تنفس دشوار
• از دست دادن اشتها
• کاهش وزن بدون تلاش
• سردردهای شدید
• تشنج

علل عود سرطان سینه

عود سرطان سینه زمانی اتفاق می افتد که سلول هایی که بخشی از سرطان سینه اولیه بوده اند، از تومور اصلی جدا شده و در نزدیک پستان یا دیگر بخش های بدن مخفی می شوند. مدت زمانی بعد، این سلول ها رشد می کنند.شیمی درمانی، رادیوتراپی، هورمون درمانی یا سایر درمان هایی که ممکن است پس از تشخیص اولیه سرطان دریافت کرده باشید، تمایل به کشتن سلول های سرطانی باقی مانده بعد از جراحی دارند. اما برخی اوقات، این درمان ها قادر به از بین بردن همه سلول های سرطانی نیستند. سلول های سرطانی ممکن است سال ها بدون هیچگونه آسیب و زیانی باقی بمانند. اما ممکن است به هر علتی فعال شده، رشد و گسترش یابند. هنوز مشخص نیست چرا این اتفاق می افتد.

ریسک فاکتورها یا عوامل خطر عود سرطان سینه

فاکتورهایی که ریسک بازگشت سرطان را برای افرادی که از سرطان پستان جان سالم به در برده اند، افزایش می دهند شامل موارد زیر می باشند:

درگیر شدن گره لنفاوی. یافتن سرطان در غدد لنفاوی مجاور در هنگام تشخیص اولیه، احتمال بازگشت سرطان را افزایش می دهد.

اندازه تومور بزرگ تر. افرادی که تومورهای بزرگ تری دارند، با خطر بیشتری برای ابتلا به عود سرطان پستان مواجه هستند.

حاشیه تومور مثبت. در حین عمل جراحی پستان، جراح سعی می کند سرطان را به همراه مقدار کمی از بافت اطراف آن بردارد. پاتولوژیست لبه های بافت را برای جستجوی سلول های سرطانی بررسی می نماید.

اگر حاشیه های اطراف بافت زیر میکروسکوپ، عاری از سرطان باشند، این یک حاشیه منفی محسوب می شود. اگر هر بخشی از لبه ها دارای سلول های سرطانی باشد (حاشیه مثبت)، احتمال عود یا بازگشت سرطان افزایش می یابد.

عدم انجام پرتودرمانی پس از لامپکتومی. اغلب افرادی که لامپکتومی (برداشتن موضعی گسترده) را انتخاب می کنند، به منظور کاهش خطر عود سرطان، تحت پرتودرمانی قرار می گیرند. افرادی که پرتودرمانی را انجام نمی دهند، بیشتر در معرض خطر عود موضعی سرطان سینه قرار دارند.

سن پایین. افراد جوان زیر 35 سال، هنگام تشخیص سرطان سینه اولیه، با ریسک بالاتری برای بازگشت سرطان سینه مواجه هستند.

سرطان التهابی پستان. مبتلایان به سرطان التهابی پستان، ریسک بالاتری در ابتلا به عود موضعی سرطان سینه دارند.

عدم درمان غدد درون ریز برای سرطان سینه گیرنده هورمون مثبت. افرادی که به نوع خاصی از سرطان پستان مبتلا هستند و درمان غدد درون ریز را دریافت نکرده اند، بیشتر در معرض عود سرطان سینه می باشند.

سلول های سرطانی با خصوصیات خاص. اگر سرطان پستان به هورمون درمانی یا درمان هدایت شده بر روی ژن HER2 (سرطان سه گانه منفی) پاسخ ندهد، خطر بازگشت سرطان سینه افزایش می یابد.

چاقی. داشتن شاخص توده بدنی بالاتر، احتمال بازگشت سرطان سینه را افزایش می دهد.

پیشگیری از عود سرطان سینه

استراتژی هایی که با کاهش خطر عود سرطان پستان در ارتباط هستند، عبارتند از:

هورمون درمانی. اگر مبتلا به سرطان پستان گیرنده هورمون مثبت هستید، هورمون درمانی پس از درمان اولیه، ریسک بازگشت سرطان سینه را کاهش می دهد. هورمون درمانی ممکن است حداقل تا 5 سال ادامه یابد.

شیمی درمانی. برای افراد مبتلا به سرطان سینه که در معرض خطر عود سرطان سینه هستند، شیمی درمانی احتمال بازگشت سرطان پستان را کاهش می دهد و این افراد عمر طولانی تری خواهند داشت.

رادیوتراپی. افرادی که برای درمان سرطان پستان، عمل جراحی پستان انجام داده اند و افرادی که تومور بزرگی دارند یا درگیر سرطان التهابی سینه هستند، در صورتی که ار رادیوتراپی برای درمان استفاده کرده باشند، با احتمال کمتری در معرض خطر بازگشت سرطان سینه قرار خواهند داشت.

درمان هدفمند. اگر سرطان شما پروتئین HER2 اضافی تولید می کند، داروهایی که پروتئین را هدف قرار می دهند، می توانند منجر به کاهش خطر بازگشت سرطان سینه شوند.

داروهای سازنده استخوان. مصرف داروهای سارنده استخوان، منجر به کاهش عود سرطان در استخوان ها (متاستاز استخوان) می شود، به ویژه در افرادی که در معرض خطر بیشتری برای بازگشت سرطان سینه هستند.

حفظ وزن سالم. حفظ وزن سالم می تواند به کاهش خطر بازگشت سرطان پستان کمک کند.

ورزش کردن. ورزش منظم، خطر عود سرطان پستان را کاهش می دهد.

انتخاب رژیم غذایی سالم. روی مصرف سبزیجات، میوه و غلات تمرکز کنید. نوشیدن الکل را محدود نمایید.

جمع بندی

خطر بازگشت یا عود سرطان پستان، موضوعی است که همواره افرادی که به این سرطان مبتلا شده و تحت درمان قرار گرفته اند را تهدید می کند. بنابراین، لازم و ضروری به نظر می رسد که افرادی که مرحله درمان را با موفقیت پشت سر گذاشته اند، ارتباط خود را با پزشک مربوطه حفظ نموده و در صورت مشاهده هر گونه علائمی، پزشک را در جریان قرار دهند. پیگیری در انجام معاینات، شما را از عود سرطان آگاه خواهد ساخت. در صورت مشاهده هر گونه نشانه ای محتمل بر بازگشت سرطان سینه، می توانید با مراجعه به انستیتو کانسر پردیس شیراز، از امکانات درمانی این مرکز درمان سرطان بهره مند شوید