سرطان روده بزرگ چیست؟ سرطان روده بزرگ از کولون ها یا راست روده شروع می شود و روده بزرگ را درگیر می کند. روده بزرگ در قسمت پایانی دستگاه گوارش قرار دارد. سرطان روده بزرگ و سرطان راست روده اغلب در یک گروه قرار می گیرند زیرا دارای ویژگی های مشترک زیادی هستند. سرطان از زمانی شروع می شود که سلولهای بدن از کنترل خارج می شوند. در ادامه به بررسی انواع سرطان روده بزرگ و پلیپ روده  می پردازیم.

• کولون ها و راست روده
• روده بزرگ و راست روده چگونه کار می کنند
• انواع سرطان روده بزرگ
• نقش پولیپ در سرطان روده بزرگ چیست؟
• پولیپ آدنوم (پولیپ آدنوماتوز)
• انواع دیگر پولیپ های سرطان روده بزرگ
• نحوه انتشار سرطان روده بزرگ
• انواع سرطان مربوط به روده بزرگ و راست روده

قدم اول برای درک انواع سرطان روده بزرگ، دانستن ساختار طبیعی و عملکرد روده بزرگ و راست روده است. کولون ها و راست روده، روده بزرگ را تشکیل می دهند که بخشی از سیستم هضم غذا و دستگاه گوارش است. بیشتر روده بزرگ از کولون ها که یک لوله عضلانی به طول 5 فوت (1.5 متر) هستند تشکیل شده است. قسمت هایی از روده بزرگ به این طریق مشخص می شود که غذا از طریق آنها حرکت می کند.

• بخش اول روده بزرگ کولون بالارو نامیده می شود. این قسمت با کیسه ای به نام سکوم (cecum) شروع می شود جایی که غذای هضم نشده از روده کوچک وارد می شود و بعد به سمت بالا و سپس سمت راست شکم ادامه می یابد.
• قسمت دوم کولون افقی نام دارد. از سمت راست به سمت چپ از بدن عبور می کند.
• قسمت سوم کولون پایین رو نامیده می شود زیرا در سمت چپ پایین می آید (به سمت پایین حرکت می کند).
• بخش چهارم به دلیل شکل "S" کولون سیگموئید نامیده می شود. روده بزرگ سیگموئید به راست روده می پیوندد و سپس به مقعد متصل می شود.

به کولون های بالارو و افقی با هم کولون پروگزیمال گفته می شود و به کولون نزولی و سیگموئید روده بزرگ (distal colon) گفته می شود.

مواد غذایی خورده شده پس از عبور از معده و روده کوچک به روده بزرگ می رسد و در آنجا آب و نمک مواد غذایی باقی مانده را جذب می شود. مواد زائد باقیمانده پس از عبور از روده بزرگ به راست روده یعنی 6 اینچ (15 سانتی متر) نهایی دستگاه گوارش می رود و در آنجا ذخیره می شود تا از طریق مقعد دفع شود. عضلات حلقه ای شکل (که به آن اسفنکتر نیز گفته می شود) در اطراف مقعد باعث می شود که مدفوع خارج نشود تا زمانی که در حین دفع مدفوع شل شوند.

آدنوکارسینوم (Adenocarcinoma) : آدنوکارسینوماها تومورهایی هستند که از پوشش داخلی اندام های داخلی شروع می شوند. "آدنو" به معنی غده است. این تومورها در سلولهایی با خاصیت غده ای یا سلولهای که ترشح کننده شروع می شوند. آنها می توانند در اندام های مختلف مانند ریه یا پستان تشکیل شوند. در سرطان روده بزرگ، تومورهای اولیه به صورت پولیپ آدنوماتوز کوچک شروع به رشد می کنند و می توانند به تومورهای بدخیم تبدیل شوند. اکثر سرطان های روده بزرگ آدنوکارسینوم هستند.

کارسینوئیدها : کارسینوئیدها تومورهایی هستند که از سلول های ویژه تولید کننده هورمون در روده شروع می شوند. غالباً هیچ علائمی ایجاد نمی کنند. برای این نوع تومور جراحی درمان معمول است.

سندرم تورکوت : سندرم تورکوت یک بیماری نادر است که شامل پولیپوز کولون، سرطان روده بزرگ و تومورهای مغزی است. در افراد مبتلا به این سندرم جهش در ژن های مختلف یافت شده است از جمله جهش در ژن های APC  MLH1 و MSH2. به همین دلیل گفته می شود که سندرم تورکوت از نظر ژنتیکی ناهمگن است.

سندروم PJS) Peutz-Jeghers) : سندرم پوتز-جگرز یک اختلال اتوزومال غالب است که با ویژگی های زیر همراه است:

• کول ملانوسیتیک (خال های آبی تیره یا قهوه ای) این خال ها می توانند در اطراف یا داخل دهان و اطراف چشم ها، سوراخ های بینی و مقعد قرار بگیرند. خال های تیره نیز ممکن است روی انگشتان ظاهر شوند. ضایعات ممکن است در بزرگسالی از بین بروند.
• پولیپ های متعدد در دستگاه گوارش
• افزایش خطر ابتلا به سرطان های معده، مری، روده بزرگ، لوزالمعده و انواع سرطان سینه

سندرم پوتز-جگرز در اثر جهش در یک ژن در کروموزوم 19 معروف به STK11 ایجاد می شود که به عنوان ژن مهار کننده تومور عمل می کند.

Juvenile Polyposis Coli : این بیماری نادر یک اختلال اتوزومال غالب است که از جهش در ژن های مختلف حساس به سرطان از جمله ژن های SMAD4 / DPC4 و BMPR1A ایجاد می شود. این بیماری با ایجاد پولیپ هامارتوماتوز (یک تا بی شمار) همراه است که می تواند در سراسر دستگاه گوارش وجود داشته باشد. علائم آن شامل :

• اسهال
• خونریزی
• آنتروپاتی از دست دهنده پروتئین

Juvenile Polyposis Coli با افزایش احتمال سرطان های دستگاه گوارش و پانکراس همراه است. به نظر می رسد بیشتر بیماران موارد پراکنده ای هستند (برای اولین بار در یک خانواده اتفاق می افتد).

پولیپ یک برآمدگی بافت از لایه داخلی کولون لومن (مرکز توخالی) روده بزرگ است. انواع مختلف پولیپ در زیر میکروسکوپ متفاوت به نظر می رسند. پولیپ ها رشد خوش خیم (غیر سرطانی) هستند اما سرطان می تواند در برخی از انواع پولیپ ها شروع شود. این پولیپ ها را می توان پیش سرطان دانست به همین دلیل حذف آنها مهم است. برخی از انواع پولیپ ها با گذشت زمان (معمولاً سال ها) می توانند به سرطان تبدیل شوند اما همه پولیپ ها به سرطان تبدیل نمی شوند. احتمال تبدیل پولیپ به سرطان به نوع پولیپ بستگی دارد.

آدنوم یک پولیپ است که از بافت تشکیل شده و کاملاً شبیه لایه مخاطی روده بزرگ شما است. اگرچه در زیر میکروسکوپ مورد بررسی قرار گیرد از چند طریق مهم متفاوت است. در بعضی موارد سرطان می تواند از آدنوم شروع شود.

آدنوم لوله ای، آدنوم پرزدار و آدنوم توبولوئیل

آدنوما می تواند چندین الگوی رشد مختلف داشته باشد که توسط میکروسکوپ توسط آسیب شناس قابل مشاهده است. 2 الگوی رشد عمده وجود دارد: لوله ای و پرزدار. بسیاری از آدنوم ها مخلوطی از هر دو الگوی رشد دارند و به آنها آدنوم توبولوئیلی گفته می شود. بیشتر آدنوم های کوچک الگوی رشد لوله ای دارند. آدنوم های بزرگتر ممکن است دارای الگوی رشد پرزدار باشد که اغلب در آنها سرطان ایجاد می شود. آدنوم ها با الگوی رشد پرزدار نیز به احتمال زیاد سرطان در آنها ایجاد می شود.

مهمترین چیز این است که پولیپ شما کاملاً برداشته شده و سرطان را نشان نمی دهد. الگوی رشد فقط از این جهت مهم است که به شما کمک می کند تا مشخص کنید چه زمانی به کولونوسکوپی بعدی خود نیاز دارید تا مطمئن شوید در آینده به سرطان روده بزرگ مبتلا نخواهید شد.

اگر آدنوم به طور کامل برداشته نشود چه می شود

اگر آدنوم شما بیوپسی شده اما به طور کامل برداشته نشده است باید در مورد سایر روش های درمانی با دکتر خود صحبت کنید. بیشتر اوقات آدنوم در طی کولونوسکوپی برداشته می شود. هر چند گاهی ممکن است آدنوم خیلی بزرگ باشد و در حین کولونوسکوپی از بین نرود. در چنین مواردی ممکن است برای برداشتن آدنوم به جراحی نیاز داشته باشید.

پولیپ در کولون ها یا راست روده

پولیپ ها انواع مختلفی دارند از جمله:

• پولیپ هایپلاستیک و پولیپ های التهابی: این پولیپ ها شیوع بیشتری دارند اما به طور کلی پیش سرطانی نیستند. برخی از افراد با پولیپ های بزرگ hyperplastic (بیش از 1 سانتی متر) ممکن است نیاز به غربالگری سرطان روده بزرگ با کولونوسکوپی داشته باشند.
• پولیپ های دندانه دار بی حرکت (SSP) و آدنوم های دندانه دار سنتی (TSA): درمان این پولیپ ها اغلب مانند آدنوم می باشد زیرا در آنها خطر بیشتری برای سرطان روده بزرگ وجود دارد.

از دیگر عواملی که می تواند یک پولیپ را بیشتر درگیر سرطان کند یا خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را افزایش دهد عبارتند از: 

• اگر یک پولیپ بزرگتر از 1 سانتی متر پیدا شود
• اگر بیش از 3 پولیپ پیدا شود
• اگر بعد از برطرف شدن دیسپلازی در پولیپ مشاهده شود. دیسپلازی یکی دیگر از موارد پیش سرطانی است. این بدان معناست که ناحیه ای در پولیپ یا پوشش کولون ها یا راست روده وجود دارد که سلول ها غیر طبیعی به نظر می رسند اما به سرطان تبدیل نشده اند.

اگر سرطان در یک پولیپ تشکیل شود می تواند با گذشت زمان در دیواره کولون ها یا راست روده رشد کند. دیواره کولون ها و راست روده از لایه های زیادی تشکیل شده است. سرطان روده بزرگ از داخلی ترین لایه (مخاط) شروع می شود و می تواند از طریق برخی یا تمام لایه های دیگر به سمت خارج رشد کند. وقتی سلول های سرطانی در دیواره قرار داشته باشند می توانند به رگ های خونی یا عروق لنفاوی وارد شوند (کانالهای کوچکی که مواد دفعی و مایعات را با خود حمل می کنند). از آنجا آنها می توانند به غدد لنفاوی اطراف یا به نقاط دوردست بدن سفر کنند. میزان شیوع سرطان روده بزرگ به میزان رشد عمیق آن در دیواره و گسترش آن در خارج روده بزرگ یا راست روده بستگی دارد.

• تومورهای کارسینوئید. این سلول ها از سلول های خاص هورمون سازی در روده شروع می شوند.
• تومورهای استرومایی دستگاه گوارش (GIST) از سلولهای خاصی در دیواره روده بزرگ به نام سلول های بینابینی شروع می شود که برخی از ان ها خوش خیم هستند (سرطان نیستند). این تومورها در هر جای دستگاه گوارش یافت می شوند اما در روده بزرگ شایع نیستند. 
• لنفوم سرطان سلول های سیستم ایمنی بدن است. آنها بیشتر در گره های لنفاوی شروع می شوند اما همچنین می توانند از روده بزرگ، راست روده یا سایر اندام ها شروع شوند.

جمع بندی 

سرطان روده بزرگ مانند دیگر سرطان های رایج در جامعه مانند سرطان سینه زنان یا سرطان سینه مردان و سرطان پروستات و غیره قابل پیشگیری و درمان است. با دانستن علائم سرطان روده می توان به موقع به پزشک مراجعه کرد و تحت درمان قرار گرفت. کسانی که سابقه خانوادگی سرطان دارند بیش از دیگران باید نسبت به آن حساس باشند و تحت نظارت پزشک خود به غربالگری منظم بروند.  کلینک پردیس شیراز با پرسنل و کادری مجرب و همچنین با بهره گیری از تجهیزات مدرن در این راه همراه شما خواهد بود و برای شما سلامتی و بهترین درمان را به ارمغان می آورد.