سرطان خون یا لوسمی نوعی از سرطان است که از خون و مغز استخوان شروع می شود. لوسمی زمانی اتفاق می افتد که بدن بیش از حد گلبول های سفید خون غیر طبیعی ایجاد می کند و در توانایی مغز استخوان در ساخت سلول های قرمز خون و پلاکت ها تداخل ایجاد می نماید. رژیم غذایی نقش بسیار مهمی در کنار آمدن با سرطان خون و درمان آن دارد. یک رژیم غذایی خوب و متعادل می تواند به شما کمک کند تا احساس قدرت و انرژی بیشتری داشته باشید و سریع تر بهبود یابید. درمان سرطان خون می تواند بیماران را دچار حالت تهوع کرده و اشتهای آنها را کاهش دهد. بنابراین، رعایت دستورالعمل های غذایی سالم برای بیماران مبتلا به سرطان خون، قبل از ابتلا و همچنین بعد از درمان ضروری است.

تغذیه غالباً در مسئله سرطان، موضوعی پیشتاز است، زیرا نقشی اساسی در کاهش خطر ابتلا به سرطان، تحمل عوارض جانبی ناشی از درمان های سرطان و زندگی با کیفیت پس از درمان سرطان دارد.

امروزه، اغلب سرطان ها قابل درمان هستند و افراد زیادی سالانه از سرطان جان سالم به در می برند و گزینه های درمانی زیادی برای سرطان خون در دسترس است که با ارزیابی صحیح، درمان مناسب و پیگیری دقیق می توان آنها را مدیریت کرد. اگر چه استراتژی های مقابله با سرطان خون برای افراد مختلف ممکن است متفاوت باشد، اما برخی از استراتژی ها بسیار موثر و به راحتی قابل استفاده هستند. خانواده و نزدیکان بیمار مبتلا به سرطان خون می توانند زندگی روزمره بیمار را با روش های ساده مانند تهیه غذای مورد علاقه بیمار، گذراندن وقت با دوستان، گوش دادن به موسیقی، مدیتیشن و ... تضمین کنند. شاید بتوان گفت یکی از مهم ترین این راهکارها، داشتن رژیم غذایی سالم است. در ادامه به نقش تغذیه در سرطان خون، داشتن وعده های غذایی مغذی و رژیم غذایی سالم خواهیم پرداخت.

• رژیم غذایی مناسب قبل از درمان سرطان خون
• رژیم غذایی مناسب حین درمان سرطان خون
• نقش تغذیه در مدیریت عوارض جانبی ناشی از درمان
• رژیم غذایی مناسب بعد از درمان سرطان خون
• رژیم غذایی مناسب برای کاهش خطر عود سرطان خون

مزایای تغذیه مناسب قبل از درمان

رژیم غذایی سالم به شما کمک می کند:

• از قدرت کافی برای معالجه برخوردار باشید.
• مانع از بین رفتن بافت های داخلی بدن می شود.
• بافت های بدن بازسازی شوند.
• با عفونت ها مبارزه کند.
• با عوارض جانبی بهتر کنار بیایید.

یک رژیم غذایی سالم حتی ممکن است به شما کمک کند تا دوزهای بالاتر برخی از داروها را کنترل کنید. همچنین، برخی از درمان های سرطان در افراد دارای تغذیه خوب که کالری و پروتئین کافی مصرف می کنند، بهتر عمل می کند. نمونه هایی از غذاهای سرشار از پروتئین شامل لوبیا، حبوبات، آجیل، دانه ها، شیر و فرآورده های شیر، تخم مرغ (خوب پخته شده)، گوشت، مرغ و ماهی است. نمونه هایی از غذاهای پرکالری شامل کره، خامه، سس مایونز، عسل، مربا و بستنی است. اعضای خانواده می توانند لیستی از غذاهای مورد علاقه بیمار تهیه کنند. این لیست باید شامل غذاهایی باشد که بیمار حتی در هنگام بیماری نیز بتواند مصرف کند.

• سلول های خونی خود را با سلول های سالم جدید جایگزین کنید
• احساس قدرت و انرژی کنید
• وزن بدن خود را حفظ کنید
• ذخیره مواد مغذی بدن خود را حفظ کنید
• عوارض جانبی درمان را تحمل کنید
• خطر ابتلا به عفونت را کاهش دهید
• ترمیم، بهبود و بهبودی سریعتر

نکات مفید در طول درمان

• در طول درمان سرطان، بدن بیمار برای حفظ وزن و بهبود سریع به کالری و پروتئین بیشتری نیاز دارد.
• منبع اصلی کالری بدن کربوهیدرات ها است.
• پروتئین های اضافی به بهبود بافت ها و مقابله با عفونت ها پس از جراحی، شیمی درمانی یا پرتودرمانی کمک می کنند.

چگونه اطمینان حاصل کنیم که بیمار کالری و پروتئین بیشتری دریافت می کند؟

سعی کنید به جای سه وعده غذایی بزرگ، بیمار هر چند ساعت یک بار تعداد وعده های غذایی کوچک بیشتری بخورد. هر وعده غذایی یا میان وعده باید سرشار از غذاهای پر کالری و پر پروتئین باشد. یکی دیگر از گزینه های جذاب، نوشیدنی های سرشار از کالری و پروتئین مانند میلک شیک ها است. غذاهای گیاهی مانند لوبیا و نخود را جایگزین گوشت قرار دهید. غذاهای پرچرب را می توان با انتخاب روش پخت و پز کم چربی مانند آب پز کردن محدود کرد و از سرخ کردن غذاها پرهیز نمود.

بهترین منابع کربوهیدرات میوه ها، سبزیجات و غلات کامل مانند گندم است. این غذاها همچنین ویتامین ها و مواد معدنی ضروری، فیبر و عناصر غذایی گیاهی را به سلول های بدن می رسانند. این فیبر به انتقال سریع مواد زائد غذا از بدن کمک کرده و مدفوع را نرم نگه می دارد.

سایر نکات مرتبط با رژیم غذایی مفید بیماران مبتلا به سرطان خون

اطمینان حاصل کنید که هر روز 5-10 وعده میوه (به عنوان مثال مرکبات) و سبزیجات (به عنوان مثال سبزیجات سبز تیره و زردرنگ) به بیمار داده می شود. همچنین، تقریباً هر روز یک یا چند وعده از سبزیجات چلیپایی را در رژیم غذایی بگنجانید (مثلاً گل کلم، کلم و تربچه). سبزیجات و میوه های رنگارنگ و غذاهای گیاهی حاوی بسیاری از مواد طبیعی و محرک سلامتی هستند.

*یک وعده = نصف فنجان برای بیشتر میوه ها و سبزیجات / یک فنجان برای سبزیجات برگ دار، خربزه و توت

ورزش سبک یا پیاده روی قبل از غذا به افزایش اشتها کمک می کند. صبر نکنید تا بیمار گرسنه شود و بیمار را تشویق کنید که در هر ساعت از روز غذاهای مورد علاقه خود را بخورد. بزرگترین وعده غذایی را می توان زمانی برنامه ریزی کرد که بیمار بیشترین احساس گرسنگی را داشته باشد.

نوشیدن آب کافی در طول درمان سرطان بسیار مهم است، زیرا برخی از روش های درمانی سرطان خون می توانند باعث کم آبی بدن شوند. علاوه بر این، برخی از عوارض جانبی مانند اسهال و استفراغ نیز می توانند در کمبود آب بدن نقش داشته باشند. مایعات به رفع خستگی و یبوست در بیماران کمک می کند. بنابراین ، باید بیماران را به نوشیدن آب و سایر مایعات مورد تأیید در طول روز تشویق کرد. نوشیدن حتی مقدار کمی آب در فواصل منظم به شما کمک می کند، اگر این تنها کاری باشد که می توانید مدیریت کنید. از پزشک خود در مورد مقدار آبی که باید هر روز مصرف کنید سوال کنید. مایعات باید به جای وعده های غذایی بین وعده های غذایی مصرف شوند.

از دست دادن اشتها

• خانواده شما می توانند وعده غذایی را خوشمزه و وسوسه انگیز جلوه دهند، به طوری که احساس میل به غذا خوردن کنید.
• در صورت تمایل بیمار، غذای صاف شده یا پوره تهیه کنید، زیرا ممکن است خوردن آن راحت باشد.
• میلک شیک های کم چرب با میوه های تازه یا حتی سوپ می تواند گزینه خوبی باشد.

حالت تهوع

• اگر بیمار دچار حالت تهوع است، وعده های غذایی کوچک و مکرر ارائه دهید و از غذاهای سرخ شده یا چرب خودداری کنید.
• اطمینان حاصل کنید که غذا بوی شدیدی ندارد، زیرا می تواند باعث حالت تهوع شود.

یبوست

• اگر بیمار دچار یبوست است، اطمینان حاصل کنید که وعده های غذایی منظم می خورد و صبحانه را از دست نمی دهد.
• اطمینان حاصل کنید که بیمار حداقل هشت لیوان مایعات در روز و دو لیوان آب با معده خالی صبح زود می نوشد.
• اقدامات مفید دیگر برای یبوست افزودن فیبر بیشتر به وعده های غذایی (جو دوسر، دالیا)، خوردن روزانه میوه و سبزیجات، آهسته غذا خوردن و جویدن خوب غذا و نوشیدن آرام و اجتناب از بلعیدن هوا است.

اسهال

• اگر بیمار اسهال دارد، مطمئن شوید که مایعات زیادی می نوشد تا از کم آبی بدن جلوگیری کند. یک چای سبز روشن نیز ممکن است کمک کند.
• خوردن وعده های غذایی کم، سبک و مکرر مفید است و شامل غذاهایی است که به راحتی هضم می شوند (برنج و دانه های ذرت).
• از خوردن غذاهای تند و چرب باید خودداری شود.

نکات مفید پس از درمان سرطان خون

• پس از درمان، بسیار مهم است که محدودیت های رژیم غذایی ارائه شده توسط پزشک را دنبال کنید.
• از بین تمام گروه های غذایی (پروتئین ، کربوهیدرات و چربی) انواع غذاها را انتخاب کنید.
• هر روز حداقل 2½ فنجان میوه و سبزی بخورید.
• مقدار زیادی غذای پر فیبر بخورید.
• رژیم غذایی کم چربی داشته باشید و مصرف گوشت قرمز را به کمتر از 3-4 وعده در هفته محدود کنید.
• مصرف الکل در زنان را به کمتر از یک نوشیدنی در روز و برای مردان دو نوشیدنی محدود کنید.

جمع بندی

همانطور که همگی می دانید نقش تغذیه در حفظ سلامتی و داشتن سیستم ایمنی قوی موضوعی روشن و واضح است. داشتن رژیم غذایی سالم برای اغلب بیماران به خصوص بیماران سرطانی که مبتلا به سرطان خون هستند، موضوعی مهم و حیاتی است. ما در این مطلب سعی نمودیم تا کلیه نکاتی را که شما بایستی در طول دوره بیماری خود مد نظر قرار دهید، ارائه دهیم. به این امید که با رعایت کردن این نکات، هر چه سریع تر و راحت تر دوره درمان و مشکلات و عوارض پس از آن را پشت سر بگذارید. شما می توانید جهت کسب اطلاعات بیشتر در مورد نقش و اهمیت تغذیه در  بیماران مبتلا به سرطان خون، با انستیتو کانسر پردیس شیراز در تماس باشید و از نظرات پزشکان حاذق این مرکز درمان سرطان بهره مند شوید.