هنگامی که در مورد مرحله و درجه بندی سرطان روده صحبت می کنیم، منظور این است که سلول های سرطانی تا چه حد از دیواره های روده بزرگ و راست روده فراتر رفته اند. مرحله بندی روشی برای توصیف محل سرطان می باشد یا در چه جایی تومور گسترش یافته یا دیگر قسمت های بدن را درگیر کرده است یا خیر. پزشکان از آزمایشات تشخیصی برای پیدا کردن مرحله سرطان استفاده می کنند. بنابراین، مرحله بندی ممکن است تا پایان آزمایشات، نتیجه دقیقی نداشته باشد. دانستن مرحله گسترش سرطان به پزشک کمک می کند تا بهترین روش درمان را برای بیمار در نظر بگیرد. همچنین، شناخت مرحله سرطان روده به بهبودی فرد کمک دو چندان خواهد کرد.

تعیین و درجه بندی سرطان روده یک عامل مهم برای بیمار محسوب می شود. زیرا، پزشک با تشخیص مراحل سرطان می تواند بهترین گزینه ی درمانی را برای بیمار مبتلا به سرطان تجویز کند.  

سیستم مرحله بندی TNM در سرطان روده

یکی از ابزارهایی که پزشکان برای توصیف مرحله سرطان روده بزرگ از آن استفاده می کنند، سیستم TNM است. متخصصان سرطان برای پاسخ به سؤالات از نتایج آزمایش های تشخیصی و اسکن استفاده می کنند.  

تومور T: اندازه تومور اصلی را توصیف می کند.

گره N: نشان دهنده سلول های سرطانی در غدد لنفاوی می باشد.

متاستاز M: به اینکه سرطان در سایر قسمت های بدن شیوع پیدا کرده است یا نه، اشاره دارد.

5 مرحله برای تعیین مرحله این سرطان وجود دارد. مرحله صفر و مراحل I تاIV (مرحله یک تا چهار) یک روش مشترک برای توصیف سرطان ها می باشد. بنابراین، پزشکان می توانند بهترین درمان را برای بیمار خود تجویز کنند.

تومور (T)

با استفاده از سیستم TNM  از حرف T یا شماره 0 تا 4  برای توصیف میزان رشد تومور اولیه به داخل روده استفاده می شود. مرحله بندی سرطان ممکن است به گروه های کوچکتر تقسیم شود که به توصیف تومور با جزئیات بیشتر کمک می کند.

TX: تومور اولیه قابل ارزیابی نیست.

T0: هیچ مدرکی از سرطان روده بزرگ وجود ندارد.

TiS: به کارسینوما درجا یا سرطان درجا معروف است، سلول های سرطانی فقط در اپیتلیوم یا لامینا پروپریا یافت می شوند که لایه های بالایی در قسمت داخلی روده بزرگ می باشند.

T1: تومور به درون گلبول رشد کرده است، یعنی لایه ای از بافت زیر مخاط یا آستر روده بزرگ نفوذ کرده است.

T2: تومور به عضله ماهیچه ای تبدیل می شود و یک لایه ضخیم از ماهیچه که در محتویات روده منقبض می گردد.

T3: این تومور از طریق عضله و زیر شکم افزایش می یابد. یک لایه از بافت همبند در زیر لایه بیرونی برخی از قسمت های روده بزرگ یا در بافت های اطراف روده بزرگ به وجود می آید.

T4a: تومور در تمام لایه های روده بزرگ نفوذ کرده و گسترش یافته است.

T4b: تومور به اندام ها دیگر بدن سرایت می کند.

گره (N)

N  در سیستم TNM مخفف گره های لنفاوی است. عدد لنفاوی اندام های کوچکی و لوبیای شکلی هستند که در سراسر بدن قرار دارند. گره های لنفاوی، بدن را در مبارزه با عفونت ها به عنوان بخشی از سیستم ایمنی بدن کمک می کند. گره های لنفاوی نزدیک روده بزرگ غدد لنفاوی منطقه ای نامیده می شود.

NX: غدد لنفاوی منطقه ای قابل ارزیابی نیست.

0 N: در غدد لنفاوی سلول های سرطانی وجود ندارند.

N1a: سلول های توموری در یک گره لنفاوی منطقه ای وجود دارند.

N1b: سلول های توموری در 2 یا 3 غدد لنفاوی منطقه وجود دارد.

N1c: گره هایی از سلول های توموری در ساختار نزدیک روده بزرگ وجود دارد که گره های لنفاوی به نظر نمی رسند.

N2a: سلول های سرطانی در4 تا 6 غدد لنفاوی منطقه ای وجود دارند.

N2b: سلول های توموری در 7 یا بیشتر غدد لنفاوی منطقه ای وجود دارند.

متاستاز (M)

M در سیستم TNM، سرطانی را توصیف می کند که در سایر نقاط بدن مانند کبد یا ریه ها گسترش می یابد و به این متاستاز دور دست یا سرطان روده متاستاتیک گفته می شود.

M0: این بیماری در قسمت دور دست بدن پخش نشده است.

M1a: سرطان علاوه بر روده بزرگ یک قسمت دیگر بدن را درگیر کرده است.

M1b: سرطان بیش از یک قسمت بدن را به غیر از روده بزرگ درگیر می کند.

M1c: سلول های سرطانی به سطح حفره صفاقی منتقل شده است.

Grade یا درجه سرطان روده 

پزشک نوع سرطان را از نظر درجه G توصیف می کند. درجه، اندازه سلول های سرطانی و سلول های سالم را مشخص می کند. بافت سالم معمولا حاوی انواع مختلف سلول هایی است که در کنار هم قرار گرفته اند. اگر سرطان شبیه بافت سالم باشد و دارای گروه بندی سلولی مختلف باشد، به آن تومور درجه پایین گفته می شود. اگر بافت سرطانی از بافت سالم بسیار متفاوت باشد، به آن تومور درجه بالا گفته می شود. درجه سرطان ممکن است به پزشک در پیش سرعت سرطان کمک کند و به طور کلی هر چه درجه تومور پایین تر باشد، بهبودی بیمار افزایش خواهد یافت.

GX: درجه تومور قابل شناسایی نیست.

G1: سلول ها بیشتر شبیه سلول های سالم هستند که به خوبی قابل تشخیص هستند.

G2: سلول ها تا حدودی مانند سلول های سالم هستند که به آن درجه تمایز می گویند.  

G3: سلول ها به سلول های سالم کمتر شباهت دارند که به این درجه، تفکیک گفته می شود.

G4: سلول ها را به سختی از سلول های سالم می توان متمایز کرد، که به این درجه نامشخص گفته می شود.

گروه بندی مرحله سرطان روده

پزشکان با ترکیب طبقه بندی های N ،T و M مرحله سرطان را مشخص می کنند.

مرحله 0: سلول های سرطانی فقط در مخاط یا لایه داخلی روده بزرگ یا روده راست قرار دارند که به این مرحله، سرطان درجا گفته می شود.

مرحله I: سرطان از طریق مخاط رشد کرده و به لایه عضلانی روده بزرگ یا راست روده حمله کرده است و در بافت مجاور یا غدد لنفاوی گسترش نیافته است.

مرحله IIA: سلول های سرطانی در دیواره روده بزرگ یا راست روده وجود دارند و به بافت اطراف یا غدد لنفاوی مجاور نفوذ نکرده اند.

مرحله IIB: این سرطان از طریق لایه های عضله به لایه شکم رشد کرده است و به غدد لنفاوی مجاور یا جاهای دیگر سرایت نکرده است.

مرحله IIC: تومور از طریق دیواره راست روده یا روده بزرگ گسترش یافته و به ساختار های مجاور گسترش می یابد.

مرحله IIIA: سرطان از طریق لایه داخلی یا به لایه های عضلانی روده افزایش یافته است. در 1 تا 3 غدد لنفاوی یا گره تومور در بافت های اطراف روده بزرگ یا راست روده بزرگ دیده می شود.

مرحله IIIB: سرطان از طریق دیواره روده یا اندام های اطراف و به 1 تا 3 غدد لنفاوی یا گره تومور در بافت های اطراف روده بزرگ یا راست روده رشد کرده است.

مرحله IIIC: سرطان روده بزرگ صرف نظر از میزان عمق رشد آن، در 4 غده لنفاوی یا بیشتر گسترش یافته است، اما در سایر نقاط دور دست بدن وجود ندارد.

مرحله IVA: تومورهای سرطانی به یک قسمت دور دست بدن مانند کبد یا ریه ها گسترش می یابد.

مرحله IVB: سرطان در بیش از یک قسمت بدن گسترش یافته است.

مرحله IVC: سرطان به قسمت خون بیمار منتقل شده است. همچنین، اندام و ارگان های دیگر گسترش یافته است.

عود کردن سرطان روده

عود سرطان به این معنا است که سلول های سرطانی در همان محل، بعد از درمان مجدد رشد می کنند. زماني كه تومور اصلي برداشته مي شود، بخشي از روده هم با آن جدا می شود و احتمال بازگشت سرطان در نقطه اتصال دو روده به هم وجود دارد . اين تومورها در نقطه اتصال و يا در نزديكی محل، طی کولونوسکوپی قابل مشاهده هستند. تومور می تواند به جداره داخلي روده رخنه و علائمی از قبيل خون ريزي، باريك شدن محل اتصال نشان دهد. اگر باريكي زياد باشد بيمار تغيير حالت مدفوع را مشاهده کرده و تغییرتی چون یبوست، مدفوع باريک و فشار آوردن براي خروج يا انسداد روده، بزرگ شدن شكم و استفراغ را تجربه مي كند. هرگونه تغيير در حالت مدفوع براي كساني كه سرطان روده داشته اند بايد سريع به پزشک گزارش و آزمایش كولونوسكوپی را انجام دهند. تومورهاي تازه هيچ علائمی از خود نشان نمی دهند و فقط با بررسي هاي ذكر شده، يافت می شوند. عود كردن محلي در ضمن می تواند خارج از ديواره ي روده رخ دهد و در ابتدا بدون علائم است و با كولونوسكوپی قابل رديابی نيست . اين نوع عود كردن ها يا از طريق سي تي اسكن، MRI يا از طریق آزمایش خون شناسايي مي شوند.

جمع بندی

مراحل و تعیین درجه بندی سرطان روده کمک بسزایی در روند درمان بیمار مبتلا به سرطان می کند. پزشک با انجام آزمایشات گوناگون از محل دقیق سلول های سرطانی، میزان رشد و درگیر شدن قسمت های دیگر بدن مطلع می شود و همین امر در انتخاب بهترین راه درمان، تأثیر گذار خواهد بود. کلینیک پردیس شیراز با دستگاه های پیشرفته و کادر مجرب در کنار شما هموطنان گرامی است تا با تشخیص به موقع سرطان راه نجاتی برای بیماران باشد.