ملانوما نوعی سرطان پوست است که با رشد غیرقابل کنترل ملانوسیت ها (سلول هایی که به پوست رنگ برنز یا قهوه ای می دهند) ایجاد می شود. سرطان زمانی شروع می شود که سلول های بدن شروع به رشد خارج از کنترل می کنند. تقریباً سلول های هر قسمت از بدن می توانند به سرطان تبدیل شوند و سپس به سایر مناطق بدن گسترش یابند. ملانوم نسبت به انواع دیگر سرطان های پوست مانند سرطان پوست سلول پایه و سنگفرشی بسیار کمتر دیده می شود، اما ملانوم خطرناک تر است، زیرا اگر زود تشخیص داده نشود و تحت درمان قرار نگیرد احتمالاً به سایر قسمت های بدن نیز سرایت می کند.

ملانوم، جدی ترین نوع سرطان پوست است که در سلول های (ملانوسیت های) تولید کننده ملانین ایجاد می شود - رنگدانه ای که به پوست شما رنگ می دهد. ملانوما همچنین می تواند در چشم ها و به ندرت در داخل بدن شما ایجاد شود، مانند بینی یا گلو.

علت دقیق همه ملانوماها مشخص نیست، اما قرار گرفتن در معرض اشعه ماورا بنفش (UV) ناشی از نور خورشید یا لامپ ها و تخت های برنزه خطر ابتلا به ملانوم را افزایش می دهد. محدود کردن قرار گرفتن در معرض اشعه ماورا بنفش می تواند به کاهش خطر ابتلا به ملانوم کمک کند. به نظر می رسد خطر ابتلا به ملانوم در افراد زیر 40 سال به ویژه زنان در حال افزایش است. دانستن علائم هشدار دهنده سرطان پوست می تواند اطمینان حاصل کند که تغییرات سرطانی قبل از گسترش سرطان شناسایی و درمان می شود. در صورت تشخیص به موقع ملانوم، می توان با موفقیت آن را درمان کرد. در ادامه، خواهید خواند:

• علائم و نشانه های ملانوما
• علل ابتلا به ملانوما
• ریسک فاکتورهای ملانوما
• راهکارهای پیشگیری از ملانوما
• چگونگی تشخیص ملانوما
• راههای درمان ملانوما

اولین علائم و نشانه های ملانوم عبارتند از:

• تغییر در خال موجود
• ایجاد یک رشد رنگدانه ای یا ظاهری غیرمعمول جدید بر روی پوست شما

ملانوما همیشه به صورت خال آغاز نمی شود. همچنین می تواند روی پوستی با ظاهر طبیعی ظاهر شود.

خال های معمولی

خال های معمولی به طور کلی رنگ یکنواختی دارند - مانند برنزه، قهوه ای یا سیاه- با یک مرز مشخص خال از پوست اطراف جدا می شود. قطر آنها بیضی یا گرد است و معمولاً کمتر از 6 میلی متر است. بیشتر خال ها از کودکی ظاهر می شوند و خال های جدید ممکن است تا حدود 40 سالگی تشکیل شوند. تا زمان بزرگسالی، بیشتر افراد بین 10 تا 40 خال دارند. خال ها با گذشت زمان ممکن است از نظر ظاهری تغییر کنند و حتی برخی با افزایش سن از بین بروند.

خال های غیرمعمول که ممکن است ملانوم را نشان دهند

برای کمک به شما در شناسایی خصوصیات خال های غیرمعمول که ممکن است ملانوم یا سایر سرطان های پوست را نشان دهن ، به حروف ABCDE فکر کنید. چک لیست ABCDE به شما می گوید که به چه نشانه هایی باید توجه کنید:

A  اشاره به شکل نامتقارن دارد. به دنبال خال هایی با اشکال نامنظم مانند دو نیمه کاملاً متفاوت باشید.

B اشاره به حاشیه نامنظم دارد. به دنبال خال هایی با حاشیه های نامنظم، بریده بریده یا پوسته پوسته باشید - ویژگی های ملانوم.

C اشاره به تغییر رنگ دارد. به دنبال خال هایی باشید که دارای رنگ های زیاد یا توزیع ناهموار رنگ باشند.

D اشاره به قطر دارد. به دنبال خال هایی بزرگتر از 1/4 اینچ (حدود 6 میلی متر) باشید.

E اشاره به تغییرات و تکامل دارد. با گذشت زمان به دنبال تغییرات باشید، مانند خالی که اندازه آن بزرگ شده یا رنگ یا شکل آن تغییر می کند. خال ها همچنین ممکن است تکامل یافته و علائم و نشانه های جدیدی مانند خارش یا خونریزی جدید ایجاد کنند.

خال های سرطانی (بدخیم) از نظر ظاهری بسیار متفاوت هستند. برخی ممکن است همه تغییرات ذکر شده در بالا را نشان دهند، در حالی که برخی دیگر ممکن است فقط یک یا دو ویژگی غیرمعمول داشته باشند.

ملانومای پنهان

همچنین ملانوماها می توانند در مناطقی از بدن شما که در معرض آفتاب قرار ندارند یا به هیچ وجه در معرض آفتاب نیستند ایجاد شوند، مانند فضاهای بین انگشتان پا و کف دست، کف پا، پوست سر یا دستگاه تناسلی شما. از این موارد به عنوان ملانومای مخفی یاد می شود، زیرا در جاهایی اتفاق می افتد که بیشتر افراد تصور نمی کنند آن را بررسی کنند. هنگامی که ملانوم در افرادی که پوست تیره تری دارند ایجاد می شود، بیشتر در یک منطقه پنهان ایجاد می شود.

ملانومای پنهان شامل موارد زیر است:

ملانوم زیر ناخن. ملانوم آکرال لنتیژینوس نوعی ملانوم است که می تواند در زیر ناخن انگشت یا پا اتفاق بیفتد. همچنین می تواند در کف دست یا کف پا دیده شود. این بیماری بیشتر در افراد با نژاد آسیایی، سیاه پوستان و دیگران با رنگدانه های تیره پوست دیده می شود.

ملانوم در دهان، دستگاه گوارش، مجاری ادرار یا واژن. ملانوم مخاط در غشای مخاطی ایجاد می شود که بینی، دهان، مری، مقعد ، مجاری ادرار و واژن را می پوشاند. تشخیص ملانومای مخاطی دشوار است، زیرا به راحتی می توان آنها را با سایر موارد بسیار شایع اشتباه گرفت.

ملانوم در چشم. ملانومای چشم، ملانومای چشمی نیز نامیده می شود ، اغلب در uvea رخ می دهد - لایه زیر سفید چشم (اسکلرا). ملانومای چشم ممکن است باعث تغییر بینایی شود و در معاینه چشم تشخیص داده شود.

اینکه چه چیزی به DNA سلول های پوست آسیب می رساند و اینکه چگونه منجر به ملانوما می شود، مشخص نیست. این احتمال وجود دارد که ترکیبی از عوامل، از جمله عوامل محیطی و ژنتیکی باعث ایجاد ملانوم شود. هنوز هم پزشکان معتقدند قرار گرفتن در معرض اشعه ماورا بنفش (UV) از خورشید و لامپ ها و تخت های برنزه دلیل اصلی بروز ملانوم است. نور ماورا بنفش باعث ایجاد همه ملانوماها نمی شود، خصوصاً مواردی که در مکان هایی از بدن شما اتفاق می افتند که در معرض نور خورشید قرار ندارند.

پوست روشن. داشتن رنگدانه (ملانین) کمتر در پوست به این معنی است که از محافظت کمتری در برابر آسیب های اشعه ماورا بنفش برخوردارید. اگر موهای بور یا قرمز، چشم های رنگ روشن و کک و مک یا آفتاب سوختگی دارید، احتمال ابتلا به ملانوم بیش از فرد با رنگ پوست تیره است. اما ملانوم می تواند در افراد دارای رنگ پوست تیره تر نیز ایجاد شود.

سابقه آفتاب سوختگی. یک یا چند آفتاب سوختگی تاول زده می تواند خطر ابتلا به ملانوم را افزایش دهد.

قرار گرفتن بیش از حد در معرض نور ماوراء بنفش. قرار گرفتن در معرض اشعه ماورا بنفش که از آفتاب و از تخت های برنزه ناشی می شود، می تواند خطر ابتلا به سرطان پوست از جمله ملانوم را افزایش دهد.

زندگی در نزدیکی خط استوا یا در ارتفاعات بالاتر. افرادی که نزدیک به خط استوا زندگی می کنند، جایی که پرتوهای خورشید مستقیم تر هستند، مقادیر بیشتری از اشعه ماورا بنفش را نسبت به کسانی که در شمال یا جنوب زندگی می کنند، تجربه می کنند. علاوه بر این، اگر در ارتفاعات زیادی زندگی می کنید، بیشتر در معرض اشعه ماورا بنفش قرار می گیرید.

داشتن خال های زیاد یا خال های غیرمعمول. داشتن بیش از 50 خال معمولی روی بدن نشان دهنده افزایش خطر ملانوم است. همچنین، داشتن یک نوع خال غیرمعمول خطر ابتلا به ملانوم را افزایش می دهد. از نظر پزشکی به عنوان خال های دیسپلاستیک شناخته می شوند که بزرگتر از خال های معمولی هستند و دارای مرزهای نامنظم و چند رنگ می باشند.

سابقه خانوادگی ملانوما. اگر یکی از بستگان نزدیک مانند پدر و مادر، فرزند یا خواهر و برادر مبتلا به ملانوم شده باشد، شما نیز احتمال بیشتری برای ابتلا به ملانوم دارید.

سیستم ایمنی ضعیف. افراد مبتلا به سیستم ایمنی ضعیف خطر ابتلا به ملانوم و سایر سرطان های پوست را افزایش می دهند. اگر دارویی برای سرکوب سیستم ایمنی بدن استفاده کنید ، مانند بعد از پیوند عضو یا بیماری که سیستم ایمنی بدن را مختل می کند، مانند ایدز، ممکن است سیستم ایمنی بدن شما مختل شود.

در اواسط روز از آفتاب خودداری کنید. فعالیت های فضای باز را برای سایر اوقات روز، حتی در زمستان یا وقتی آسمان ابری است، برنامه ریزی کنید. شما تابش اشعه ماورا بنفش را در طول سال جذب می کنید و ابرها محافظت کمی در برابر اشعه های آسیب رسان دارند. اجتناب از آفتاب در شدیدترین حالت به شما کمک می کند تا از آفتاب سوختگی و آسیب ناشی از آن و همچنین خطر ابتلا به سرطان پوست، جلوگیری کنید. قرار گرفتن در معرض آفتاب با گذشت زمان همچنین ممکن است باعث سرطان پوست شود.

در تمام طول سال از ضد آفتاب استفاده کنید. حتی در روزهای ابری از ضد آفتاب با SPF حداقل 30 استفاده کنید. کرم ضد آفتاب را سخاوتمندانه بزنید و هر دو ساعت یکبار آن را تمدید کنید.

لباس محافظ بپوشید. پوست خود را با لباس تیره و کاملاً بافته شده که دست ها و پاها را می پوشاند پوشانده و از کلاه لبه پهن استفاده کنید. عینک آفتابی را فراموش نکنید. به دنبال آنهایی باشید که هر دو نوع اشعه ماورا بنفش را مسدود می کنند - اشعه UVA و UVB.

از لامپ ها و تخت های برنزه خودداری کنید. لامپ ها و تخت های برنزه اشعه ماورا بنفش ساطع می کنند و می توانند خطر ابتلا به سرطان پوست را افزایش دهند.

با پوست خود آشنا شوید تا متوجه تغییرات آن شوید. پوست خود را اغلب از نظر رشد پوست جدید یا تغییر در خال، کک و مک، برجستگی و علائم زایمان بررسی کنید. با کمک آینه صورت، گردن، گوش ها و پوست سر خود را بررسی کنید.

سینه، تنه و قسمت های بالایی و زیرین بازوها و دست ها را معاینه کنید. جلو و عقب پاها و پاها را از جمله کف و فاصله بین انگشتان پا را معاینه کنید. همچنین ناحیه تناسلی و بین باسن خود را بررسی کنید.

یک شریک، عضو خانواده، دوست یا پزشک می تواند به شما کمک کند تا قسمت پشت و سایر مناطق را که بدون کمک به سختی می توان بررسی کرد، بررسی کنید. هرگونه تغییر در ظاهر پوست نیاز به معاینه بیشتر توسط پزشک دارد.

اگر ملانوم سطح وسیعی از پوست را پوشش دهد، پیوند پوست ممکن است لازم باشد. اگر خطر گسترش سرطان به غدد لنفاوی وجود داشته باشد، ممکن است پزشک بیوپسی غدد لنفاوی را درخواست کند. آنها همچنین ممکن است پرتودرمانی را برای درمان ملانوما، به ویژه در مراحل بعدی توصیه کنند. ملانوم ممکن است به اندام های دیگر متاستاز بزند. اگر این اتفاق بیفتد، پزشک بسته به محل گسترش ملانوم، درمان هایی را درخواست می کند، از جمله:

شیمی درمانی، که در آن پزشک از داروهایی استفاده می کند که سلول های سرطانی را هدف قرار می دهد.

ایمونوتراپی، که در آن پزشک داروهایی را برای کار با سیستم ایمنی بدن برای مقابله با سرطان تجویز می کند.

درمان هدفمند، که از داروهایی استفاده می کند که ژن ها یا پروتئین های خاص ملانوم را مشخص و هدف قرار می دهند.

جمع بندی

همانطور که ملاحظه نمودید، ملانوما به اندازه دیگر انواع سرطان پوست رایج نیست، اما احتمال رشد و گسترش آن بیشتر است. اگر به ملانوم مبتلا هستید یا به شخصی که مبتلا به ملانوم است، نزدیک هستید، داشتن اطلاعات مرتبط با این نوع سرطان پوست، از علائم و نشانه ها گرفته تا علل و روش های پیشگیری و تشخیص و درمان برای شما لازم و ضروری به نظر می رسد. در صورت مشاهده هر گونه علائمی که نشانه ای از ملانوم باشد، با مراجعه به انستیتو کانسر پردیس شیراز از نظرات پزشکان حاذق این مرکز درمان سرطان بهره مند شده و اقدامات لازم را جهت پیشگیری از پیشرفت بیماری و درمان آن پیگیری نمایید.