پیشگیری از سرطان سینه به کلیه اقداماتی اطلاق می شود که برای کاهش ابتلا به این نوع سرطان انجام می شود. با پیشگیری از سرطان، تعداد موارد جدید سرطان در یک گروه یا جمعیت کاهش می یابد. سرطان سینه یا سرطان پستان نوعی از سرطان است که ناشی از رشد خارج از کنترل سلول ها در پستان می باشد. پیش از این، در مطلبی با موضوع سرطان سینه، به چگونگی شروع این بیماری و پخش آن، نشانه ها و علائم، روش های تشخیص و درمان کانسر سینه به طور کلی پرداختیم. در مطلب راهکارهای پیشگیری از سرطان، یک سری روش های کلی در راستای جلوگیری از انواع سرطان را مطرح کردیم. در این مطلب برآنیم تا راهکارهای پیشگیری از سرطان سینه را مورد بررسی قرار دهیم.

برای جلوگیری از شروع سرطان های جدید، دانشمندان به ریسک فاکتورها و عوامل پیشگیری توجه قابل ملاحظه ای داشته اند. هر چیزی که احتمال ابتلا به سرطان را افزایش دهد، ریسک فاکتور یا عامل خطر می باشد و هر چیزی که احتمال ابتلا به سرطان را کاهش دهد، به عنوان عامل پیشگیری کننده از سرطان شناخته می شود. برخی از ریسک فاکتورها یا عوامل خطر قابل پیشگیری هستند و برخی نه. به عنوان مثال، سیگار کشیدن و وراثت ژن های خاص از ریسک فاکتورهای انواع سرطان هستند، اما تنها از سیگار کشیدن می توان جلوگیری کرد. ورزش منظم و رژیم غذایی سالم نیز می تواند جزء عوامل پیشگیری از برخی انواع سرطان باشد.

اجتناب از ریسک فاکتورها و به کارگیری راهکارهای پیشگیری ممکن است خطر ابتلا به سرطان را کاهش دهد، اما به این معنی نیست که به طور قطعی به سرطان مبتلا نخواهید شد.

ریسک فاکتورهای سرطان سینه

• سن بالا
• سابقه شخصی سرطان پستان یا بیماری خوش خیم پستان (غیرسرطانی)
• خطر ارثی سرطان پستان
• سینه های متراکم
• قرار گرفتن بافت پستان در معرض استروژن ساخته شده در بدن
• هورمون درمانی برای علائم یائسگی
• پرتودرمانی برای پستان یا قفسه سینه
• چاقی
• نوشیدن الکل

همانطر که مشاهده می نمایید برخی از این ریسک فاکتورها مانند چاقی یا نوشیدن الکل اجتناب پذیر بوده و به راحتی قابل کنترل می باشند. برخی دیگر نیز مانند سن، وراثت و ... در کنترل ما نمی باشند. با این حال، با در نظر گرفتن این موارد و داشتن نظارت بر آنها احتمال کنترل بیماری و کاهش ابتلا به سرطان، بالاتر می رود.

تغییر سبک زندگی در راستای پیشگیری از سرطان سینه

اگر نگران گسترش کانسر سینه هستید، راههایی برای پیشگیری از سرطان سینه وجود دارد که می توانید با پیروی از آنها، خطر ابتلا به این نوع سرطان را کاهش دهید. اگر چه برخی از ریسک فاکتورها مانند سابقه خانوادگی قابل تغییر نیستند، اما می توانید با تغییر سبک زندگی ریسک ابتلا به سرطان را کاهش دهید. تحقیقات نشان می دهند که تغییر سبک زندگی می تواند احتمال ابتلا به سرطان سینه را کاهش دهد، حتی در خانم هایی که بیشتر در معرض خطر هستند. به این منظور بایستی:

مصرف الکل را محدود کنید. هر چه الکل بیشتری مصرف کنید، احتمال ابتلا به سرطان سینه کاهش می یابد. تحقیقات نشان می دهند که کاهش مصرف الکل می تواند در پیشگیری از سرطان پستان موثر واقع شود.

سیگار نکشید. طبق تحقیقات انجام شده، ارتباط مستقیمی بین سیگار کشیدن و ریسک سرطان سینه وجود دارد، به خصوص در زنان و پیش از یائسگی.

کنترل وزن. اضافه وزن یا چاقی خطر ابتلا به سرطان پستان را افزایش می دهد. این موضوع به ویژه در مورد چاقی پس از یائسگی صدق می کند.

فعالیت فیزیکی داشته باشید. فعالیت بدنی می تواند به حفظ وزن شما کمک کند که تأثیر بسزایی در پیشگیری از سرطان سینه دارد. بزرگسالان بایستی حداقل 150 دقیقه فعالیت هوازی متعادل یا 75 دقیقه فعالیت هوازی شدید در هفته داشته باشند. البته تمرینات قدرتی را نیز به میزان دو بار در هفته بایستی به برنامه ورزشی خود اضافه نمایند. یوگا نیز از جمله فعالیت هایی است که می تواند در این راستا موثر واقع شود.

شیر دهی. شیردهی می تواند تأثیر قابل توجهی در پیشگیری از سرطان پستان داشته باشد. هر چه دوره شیر دهی طولانی تر باشد، بیشتر از این بیماری در امان خواهید بود.

دیگر راهکارهای پیشگیری از سرطان سینه

کاهش قرار گرفتن بافت پستان در معرض استروژن ساخته شده توسط بدن

کاهش مدت زمانی که بافت پستان در معرض استروژن قرار می گیرد، ممکن است به جلوگیری از سرطان پستان کمک کند. کاهش قرار گرفتن در معرض استروژن به روش های زیر امکان پذیر است:

حاملگی زودرس: میزان استروژن در دوران بارداری پایین است. خانم هایی که قبل از 20 سالگی بارداری را تجربه می کنند، در مقایسه با خانم هایی که فرزند ندارند یا فرزند اول خود را بعد از 35 سالگی به دنیا می آورند، کمتر در معرض خطر ابتلا به کانسر پستان هستند.

شیردهی: در دوره زمانی شیردهی، سطح استروژن پایین تر است. زنانی که به فرزند خود شیر داده اند، نسبت به زنانی که بچه دار شده اما از شیر خشک استفاده کرده اند، با احتمال کمتری به این سرطان مبتلا می شوند.

هورمون درمانی با استروژن بعد از هیسترکتومی، تعدیل کننده های انتخابی گیرنده استروژن یا مهار کننده های آروماتاز و غیر فعال کننده ها

• هورمون درمانی با استروژن پس از هیسترکتومی

هورمون درمانی با استروژن ممکن است برای زنانی که هیسترکتومی داشته اند، تجویز شود. در این زنان، درمان با استروژن پس از یائسگی ممکن است ریسک سرطان پستان را کاهش دهد. ریسک سکته مغزی، بیماری قلبی و عروقی در زنان یائسه ای که پس از هیسترکتومی، استروژن دریافت می کنند، بیشتر است.

• تعدیل کننده انتخابی گیرنده استروژن

تاموکسیفن و رالوکسیفن از خانواده داروهای موسوم به تعدیل کننده انتخابی گیرنده استروژن (SERMs) می باشند. SERMها مانند استروژن روی برخی بافت های بدن اثر می گذارند، اما اثر استروژن را روی سایر بافت ها مسدود می کنند.

درمان با تاموکسفین خطر سرطان سینه ER مثبت و همچنین خطر ابتلا به سرطان مجرا را در زنان یائسه کاهش می دهد. درمان با رالکوسفین نیز خطر ابتلا به کانسر پستان را در زنان یائسه کاهش می دهد. با مصرف هر دارو، تا چندین سال پس از مصرف، ریسک ابتلا به سرطان متوقف می شود.

مصرف تاموکسفین، خطر گر گرفتگی، سرطان آندومتر، سکته مغزی، آب مروارید و لخته شدن خون در ریه ها و پاها را افزایش می دهد. خطر ابتلا به این مشکلات در زنان بالای 50 سال بیشتر از زنان جوان می باشد. زنان زیر 50 سال که درمعرض خطر ابتلا به این سرطان هستند، ممکن است بهره بیشتری از مصرف تاموکسفین ببرند. با پزشکتان در مورد خطرات و مزایای مصرف این دارو صحبت کنید.

مصرف رالوکسفین خطر لخته شدن خون در ریه ها و پاها را افزایش می دهد، اما به نظر نمی رسد خطر ابتلا به سرطان آندومتر را افزایش دهد. مصرف رالوکسفین در زنان یائسه مبتلا به پوکی استخوان، احتمال ابتلا به سرطان سینه را کاهش می دهد. مشخص نیست آیا رالوکسفین در خانم هایی که پوکی استخوان ندارند، تأثیر یکسانی خواهد داشت یا نه. در مورد خطرات و مزایای این دارو با پزشک خود صحبت کنید.

• مهار کننده های آروماتاز و غیرفعال کننده ها

مهارکننده های آروماتاز (آناستروزول، لتروزوۀ) و غیرفعال کننده ها (اگزمستان) خطر عود و بروز کانسر پستان را در خانم هایی که سابقه این بیماری را دارند، کاهش می دهد. همچنین، مهار کننده های آروماتاز خطر ابتلا به این نوع سرطان را در زنان با شرایط زیر کاهش می دهند:

- زنان یائسه که سابقه شخصی در ابتلا به سرطان سینه دارند.

- زنان بدون سابقه شخصی در سرطان سینه که بالای 60 سال سن دارند و زنانی که سابقه کارسینوم درجا مجاری پستان دارند و یا بر اساس مدل گیل، ریسک بالایی در ابتلا به سرطان پستان دارند.

در خانم هایی که تحت شرایط ذکر شده هستند و خطر ابتلا به سرطان در آنها بالاست، مصرف مهارکننده های آروماتاز، استروژن ساخته شده توسط بدن را کاهش می دهد. قبل از یائسگی، استروژن توسط تخمدان ها و سایر بافت ها در بدن از جمله مغز، بافت چربی و پوست ساخته می شود. بعد از یائسگی، تخمدان ها ساخت استروژن را متوقف می کنند، اما بافت های دیگر این کار را انجام نمی دهند. مهار کننده های آروماتاز عملکرد آنزیمی به نام آروماتاز را مسدود می کنند که برای ساختن تمام استروژن بدن استفاده می شود. غیر فعال کننده های آروماتاز کار آنزیم را متوقف می سازند. مضرات احتمالی مصرف مهارکننده های آروماتاز شامل درد عضلات و مفاصل، پوکی استخوان، گر گرفتگی و احساس خستگی زیاد می شود.

ماستکتومی کاهش دهنده خطر

برخی از خانم ها که در معرض خطر ابتلا به سرطان پستان هستند، ممکن است تصمیم بگیرند که هر دو سینه را با وجود اینکه هیچ علائمی از سرطان در آنها مشاهده نمی شود، بردارند. خطر ابتلا به سرطان در این زنان بسیار کمتر است و بیشتر آنها نسبت به خطر ابتلا به سرطان سینه از نگرانی کمتری برخوردار هستند. با این وجود، بهتر است ریسک ابتلا به سرطان را ارزیابی کرده و در مورد روش های مختلف پیشگیری از سرطان قبل از گرفتن تصمیم نهایی، مشورت کنند.

فرسایش تخمدان

تخمدان ها بیشترین مقدار استروژن بدن را می سازند. درمان هایی که میزان استروژن حاصل از تخمدان ها را متوقف یا کاهش می دهند، شامل جراحی برای برداشتن تخمدان ها، پرتودرمانی یا مصرف داروهای خاص می باشد. به این حالت، فرسایش تخمدان گفته می شود.

زنان پیش از یائسگی، به علت تغییرات در ژن های BRCA1 و BRCA2 ممکن است در معرض خطر ابتلا به کانسر سینه باشند. به این دلیل ممکن است تصمیم بگیرند اوفورکتومی را که شامل برداشتن دو تخمدان بدون هیچ نشانه ای از سرطان است، انجام دهند. این کار مقدار استروژن ساخته شده توسط بدن را کاهش داده و ریسک ابتلا به سرطان سینه را کاهش می دهد. افورکتومی ریسک ابتلا به سرطان را پیش از یائسگی کاهش داده و همچنین ریسک ابتلا به علت پرتوگرافی قفسه سینه را به حداقل می رساند. با این حال، بسیار مهم است که ریسک ابتلا به سرطان را ارزیابی نموده و قبل از تصمیم گیری با پزشکتان مشورت کنید. افت ناگهانی سطح استروژن ممکن است سبب شروع علائم یائسگی شود. این علائم شامل گر گرفتگی، اختلال در خواب، اضطراب و افسردگی است. اثرات طولانی مدت آن نیز می تواند شامل خشکی واژن و کاهش تراکم استخوان باشد.

ورزش کافی

خانم هایی که 4 ساعت یا بیشتر در هفته ورزش می کنند، احتمال ابتلا به سرطان پستان در آنها کمتر است. تأثیر ورزش بر ریسک این سرطان، در زنان یائسه که وزن طبیعی یا کم دارند، بیشتر است.

 

آیا رژیم غذایی سالم می تواند از بروز سرطان پستان جلوگیری نماید؟

رژیم غذایی سالم ممکن است خطر ابتلا به برخی انواع سرطان و همچنین دیابت، بیماری قلبی و سکته مغزی را کاهش دهد. نقش تغذیه در پیشگیری از سرطان سینه را نیز نمی توان نادیده گرفت. به عنوان مثال، زنانی که رژیم غذایی مدیترانه ای را به همراه روغن زیتون و مغزیجات مصرف می کنند، ممکن است خطر ابتلا به سرطان سینه را کاهش دهند. رژیم مدیترانه ای بیشتر روی غذاهای گیاهی مانند میوه و سبزیجات، غلات کامل، حبوبات و آجیل تمرکز دارد. افرادی که رژیم مدیترانه ای را دنبال می کنند، چربی های سالم مانند روغن زیتون را جایگزین کره و ماهی را جایگزین گوشت قرمز می کنند. 

 

آیا بین قرص های ضد بارداری و سرطان پستان ارتباطی وجود دارد؟

شواهدی وجود دارد مبنی بر اینکه روش های پیشگیری از بارداری هورمونی مانند قرص های ضدبارداری و IUD هایی که باعث آزاد شدن هورمون ها می شوند، خطر ابتلا به سرطان پستان را افزایش می دهند. اما این خطر ناچیز است و پس از قطع مصرف قرص های ضد بارداری، هورمون ها کاهش می یابد. بهتر است در مورد راههای پیشگیری از بارداری با پزشکتان مشورت نمایید.

 

جمع بندی

همانطور که در این مطلب ذکر کردیم، پیشگیری از سرطان پستان شامل مجموعه راهکارهایی است که در راستای اجتناب از ریسک فاکتورهای این سرطان و بکارگیری عوامل و روش های پیشگیری از سرطان انجام می شود. برخی از این عوامل ارتباط مستقیمی با سبک زندگی ما دارند و با تغییری هر چند کوچک می توانیم خطر ابتلا را اگر چه از بین نبریم، حداقل کاهش دهیم. بارها و بارها در مورد داشتن رژیم غذایی سالم و فعالیت جسمانی خوانده ایم و شنیده ایم. این قبیل عوامل به طور کامل در اختیار و تحت کنترل می باشند و می توانیم در راستای کاهش خطر ابتلا به سرطان برای آنها برنامه ریزی نماییم.